Af afbrigðilegum júlímánuðum - annar áfangi

Lítum nú létt á fáeina afbrigðilega júlímánuði til viðbótar. Fyrir nokkrum dögum var fjallað um þá hlýjustu og köldustu, þurrustu og votustu en í þetta sinn höllumst við meir að nördahorninu og horfum á mánaðameðaltöl loftþrýstings og vinda.

Það þarf að grafa djúpt í vasana til að finna hæsta og lægsta mánaðarmeðalloftþrýsting. Háþrýstiúthaldið er mest hjá júlí 1824, 1021,7 hPa. Magnús Stephensen skrifar í Klausturpóstinn um haustið (bls. 164, stafsetningu hnikað til nútímamáls):

Sumarið, þegar útrunnið, reyndist víðast hér á landi hlýtt, frjósamt og indælt, gaf og ríkulegan heyfeng flestum nema hvar votlendi gerðu hann, þá út hallaði, endasleppan af haustrigningum.

Aðrir háþrýstimánuðir eru 1968 og 1832. Lágþrýstingur entist lengst og mest í júlí 1876, 1000,5 hPa - ótrúlega lágt. Um hann segir í hnotskurn:

Rigningasamt nyrðra, snjór til fjalla, lengst af kuldar. Ekki sérlega uppörvandi eða hitt þó heldur. Næstir í röð lágþrýstimánaða eru 1861 og 1935. Síðarnefndi mánuðurinn kom við sögu í afbrigðapistlinum á dögunum sem rigningamánuður á Suðurlandi. - Mikið af lægðum, greinilega.

Þegar meta á tíðni vindátta eru margir röðunarmöguleikar. Fyrir nokkru litum við á mestu norðanþráviðri í júní - en lítum nú á sama fyrir júlí. Inngangstexti er endurtekinn úr fyrri pistli (19. júní).

1. Mismunur á loftþrýstingi austanlands og vestan. Þessi röð nær sem stendur aftur til 1881. Gengið er út frá því að sé þrýstingur hærri vestanlands heldur en eystra séu norðlægar áttir ríkjandi. Líklegt er að því meiri sem munurinn er, því þrálátari hafi norðanáttin verið. Ákveðin atriði flækja þó málið - en við tökum ekki eftir þeim hér. Samkvæmt þessum mælikvarða er júlí 1993 á toppnum, síðan kemur 1970. 

2. Styrkur norðanáttarinnar eins og hann kemur fram þegar reiknuð er meðalstefna og styrkur allra vindathugana á öllum (mönnuðum) veðurstöðvum. Þessi röð nær aðeins aftur til 1949. Eftir þessum mælikvarða er júlí 1993 líka í fyrsta sæti og 1970 í öðru. 

3. Gerðar hafa verið vindáttartalningar fyrir þær veðurstöðvar sem lengst hafa athugað samfellt og vindatugunum skipt á 8 höfuðvindáttir og prósentur reiknaðar. Síðan er tíðni norðvestan, norðan, norðaustan og austanáttar lögð saman. Þá fæst heildartala norðlægra átta. Samkvæmt þessari mælitölu er júlí 1915 í fyrsta sæti, síðan 1931 og 1993 í því þriðja.

4. Fjórði mælikvarðinn er fenginn úr endurgreiningunni amerísku og nær hann aftur til 1871. Fyrstu 20 til 30 árin verðum við þó að taka niðurstöðum greiningarinnar með varúð. Í þessum lista er júlí 1993 enn í fyrsta sæti en 1931 í öðru.

5. Fimmti kvarðinn er einnig úr endurgreiningunni nema hvað hér er reiknað í 500 hPa-fletinum. Hér er 1890 í fyrsta sæti en 1993 í öðru. 

Við sjáum að norðanáttin hefur verið sérlega þaulsetin í júlí 1993 enda var mánuðurinn afspyrnuslæmur norðanlands. Það er hins vegar júlí 1955 sem raðast í efstu sæti flestra sunnanáttarraðanna, nær fjórum sætum af fimm. Glæsilegur árangur.

Rólegastur júlímánaða á mælikvarða loftþrýstióróa er 1888. Sá mánuður fékk góða dóma nema í hafsíssveitum norðaustanlands en þar var mjög dauf tíð. Sá órólegasti var júlí 1983 - sumarið þegar mótmælastaðan var við Veðurstofuna. Þetta er versta sumar í mínu minni og fádæma kalt þótt suðvestlægar áttir væru ríkjandi.

Athugasemdir

[Sigurður Þór Guðjónsson, 12.7.2011 kl. 08:23]

Fádæma kalt þó suðvestlægar áttir væru ríkjandi, júlí 1983. Þá vaknar spurningin auðvitað; hvers vegna er stundum svona kalt í suðvestanátt en stundum, 1955 t.d. miklu hlýrra.

[Trausti Jónsson, 13.7.2011 kl. 00:12]

Sá virðist eini munur á þessum tveimur júlímánuðum vera að 1955 var vindátt ívið suðlægari heldur en 1983, suðvestan í stað vestsuðvestan. Þykktin var meira að segja svipuð þrátt fyrir mikinn hitamun.