Ytri mótunarþættir veðurfars (eða þannig) - slefað úr veðurfarssögunni (7)

Í veðurfarsfræðum er greint á milli ytri og innri mótunarþátta veðurfars á jörðinni (ekki hljómar það vel). Greinarmunurinn fellst fyrst og fremst í því að innri þættir eru ekki taldir hafa áhrif á þá ytri. Breytingar í ytri þáttum geta hins vegar valdið breytingum á þeim innri (ekki hljómaði þetta betur - og enn versnar í því). Innri þættirnir hafa flestir gagnverkandi áhrif hver á annan, mjög mismikil að vísu. Í sumum tilvikum eru gagnverkunarferlin ekki vel þekkt og jafnvel ágiskunarkennd (ja, hérna - náði einhver þessu? - en það versta er nú búið).

Ytri þættirnir eru í grófum dráttum af eftirtöldu tagi: (i) Útgeislun sólar, (ii) breytingar á afstöðu jarðar og sólar (svokallaðir jarðbrautarþættir), (iii) geimryk og (iv) loftsteina- og halastjörnuárekstrar. Ég ætla ekki að ræða áhrif sólar á veðurfar í þetta sinn og alla vega ekki fyrr en ég er búinn að lesa splúnkunýja yfirlitsgrein sem  nú um helgina birtist í því ágæta tímariti: Reviews of Geophysics - en ég tek (yfirleitt) mark á því riti (alla vega þegar mér hentar). En þó má segja þetta um sólina:

Eins og eðlilegt er hefur hún legið undir grun um að vera meginorsakavaldur veðurfarsbreytinga bæði til langs og skamms tíma. Við sjáum afl hennar í allt að margra tuga gráða hitamunar dags og nætur og veturs og sumars. Hún þarf varla að blikka auga til að allt á jörðu frjósi og bæti hún aðeins í ofninn væri lyktin af soðnu kjöti varla langt undan. Hún gæti því skýrt hvaða veðurfarsbreytingar sem er, en marktækar tilgátur verða þó annað hvort að tengja einhverjar þekktar sólarbreytingar veðurfari eða þá byggja á einhverjum stjarneðlisfræðilegum grunni. Nóg um það að sinni.

Breytingar á afstöðu jarðar og sólar skýra ýmsar breytingar í veðurfari, þar á meðal skipti á milli hlý- og jökulskeiða. Þetta er líka allt of langt til að fjallað verði um í einum bloggpistli og séu þeir fleiri hættir sá sem þetta skrifar að muna hvað komið er og hvað ekki. Þess í stað legg ég nokkurra blaðsíðna pistil um málið í viðhengi við þessa bloggfærslu. Geri menn sér það að góðu en afsaki jafnframt glöp mín telji þeir rangt með farið.

Ég fjalla vonandi um geimryk og halastjörnuárekstra fljótlega - en þessi pistill hefur þegar farið fram úr sér.

 

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• jarðbrautarþættir

Athugasemdir

[Þorkell Guðbrandsson (IP-tala skráð) 2.11.2010 kl. 09:05]

Ekki þannig að eggið ætli að fara að kenna hænunni, en í stórvirki próf.dr. Helga Björnssonar, "Jöklar á Íslandi" er komið inn á þessi mál á tiltölulega skiljanlegan hátt fyrir venjulegan bjána eins og mig!

[Höskuldur Búi Jónsson, 3.11.2010 kl. 11:02]

Takk fyrir ábendinguna um greinina. Góð viðbót í safnið þegar svara þarf þeim sem efast um hlut manna í hlýnun undanfarna áratugi, samanber í niðurstöðukafla:

Finally, the role of solar variability in climate change has received much public attention because reliable estimates of solar influence are needed to limit uncertainty in the importance of human activity as a potential explanation for global warming. Extensive climate model studies have indicated that the models can only reproduce the late 20th century warming when anthropogenic forcing is included, in addition to the solar and volcanic forcings (IPCC 2007).

The change in solar radiative forcing since 1750 was estimated in the IPCC (2007) report to
be 0.12 Wm-2, corresponding to an increase in TSI of 0.69 Wm-2. A value of 0.24 Wm-2 solar
radiative forcing difference from Maunder Minimum to the present is currently considered to
be more appropriate. Despite these uncertainties in solar radiative forcing, they are
nevertheless much smaller than the estimated radiative forcing due to anthropogenic changes and the predicted SC-related surface temperature change is small relative to anthropogenic changes.

Feitletraði það sem mér þykir áhugaverðast. Fyrir þá sem ekki hafa aðgang að greininni, þá má lesa hana hér:  Solar Influences on Climate