Veðurbók frá Álandseyjum

Álandseyjasafnið (Ålands museum) minntist aldamótanna strax árið 2001 og gaf út bókina Ålands väder under 1900-talet eftir Göran Stenlid prófessor í plöntulífeðlisfræði við sænska landbúnaðarháskólann í Uppsölum. Stenlid á rætur að rekja til Álandseyja, sonur þekkts baráttumanns fyrir réttindum eyjaskeggja, Nandor Stenlid (sjá).

Þetta er ekki löng bók en fróðleg engu að síður. Hún rekur árstíðasveiflu veðurlags á eyjunum og helstu áhrifaþætti hennar, rifjar upp helstu veðuratburði aldarinnar og tíundar auðvitað helstu met. Þótt höfundurinn telji veðurfarsbreytingar af manna völdum ekki ólíklegar man hann sjálfur hlýindin á fjórða áratugnum og sömuleiðis hina ísaldarkenndu vetur á stríðsárunum, 1940, 1941 og 1942. Hann minnir á að þrátt fyrir hlýindi kunni vetur af þessu tagi að liggja í leyni á þessari öld líkt og hinum fyrri.

Hér á landi varð ekkert vart við stríðsáraharðindin úti í Skandinavíu, Rússlandi og víðar um Evrópu. Þessir vetur voru hér mildir eða jafnvel hlýir. Stundum gustaði þó um landann á þessum tíma.

Metatöflur Stenlid eru miðaðar við höfuðborg Álandseyja, Mariehamn. Hæsti hiti sem þar mældist á 20. öld var 31,3 stig, 23. júlí 1951, en mesti kuldi -32,9 stig 15. febrúar 1979. Meðalhiti ársins er 5,2 stig, það er svipað og hefur verið hér í Reykjavík síðustu 10 árin. Árstíðaspönn hitans (hlýjasti - kaldasti mánuður) er 19,1 stig. Mörkin milli meginlands- og úthafsloftslags eru gjarnan talin vera um 20 stig. Álandseyjar eru því á mörkunum, í Reykjavík er árstíðaspönnin síðustu 10 árin aðeins 11,4 stig og nær hér á landi mest 14,3 stigum á Grímsstöðum á Fjöllum.

Af þessu má ráða að mun hlýrra er á Álandseyjum á sumrin heldur en hér á landi, en kalt er þar á vetrum. Breytileiki milli ára er geysimikill á Álandseyjum, sérstaklega að vetrarlagi.