Illviðrið í Danmörku og víðar

Í dag (mánudaginn 28. október) gerði mikið illviðri um England sunnanvert, við Norðursjó sunnanverðan, í Danmörku og Suður-Svíþjóð - og kannski líka í Eystrasaltslöndum.

Þegar þetta er skrifað er danska veðurstofan (DMI) nánast búin að gefa út heilbrigðisvottorð á mestu vindhviðu sem mælst hefur þar í landi. Mesta hviðan sem hún nefnir á vef sínum er 53,5 m/s. Það er mjög mikið. Við sjáum reyndar alloft hærri tölur hér á landi - en þá með fjallalandslag til aðstoðar bæði til að styrkja vindstrengi og rífa þá sundur í skrúfvinda. En við bíðum frétta af því hvort hviðan danska hefur mælst í löglegri 10 metra hæð eða í einhverju stórmastri eða vindmyllu (líklegt).

Við skulum nota tækifærið og líta á 500 hPa hæðar- og þykktargreiningu evrópureiknimiðstöðvarinnar um hádegi. Kortið batnar ekki mikið við stækkun - en rýnum í það.

Jafnhæðarlínur eru heildregnar en þykktin sýnd með litum. Mörkin milli grænu og gulu litanna er sett við 5460 metra. Þykktin breytir um lit á 60 metra bili og jafnhæðarlínurnar eru dregnar jafnþétt.

Svo kemur mun erfiðara efni. Þeir sleppi sem vilja - takk fyrir innlitið.

Við tökum í fyrsta lagi eftir því hvað fyrirferð háloftalægðardragsins sem ber lægðina er lítil. Þetta er mjög stutt bylgja (og fer ógnarhratt yfir). Í öðru lagi sést vel hvernig fleygur af hlýju lofti stingur sér inn til móts við bylgjuna, jafnþykktarlínurnar eru mun gisnari heldur en jafnhæðarlínurnar. Slíkt fyrirkomulag er ávísun á mikinn vind þegar bæði hæð og þykkt hallast á sama veg. (Bæði svið hallast til norðvesturs). Því gisnari sem jafnþykktarlínurnar eru og því þéttari jafnhæðarlínur því meiri verður sjávarmálsvindurinn.

Það er hægt að telja út á þessu korti hversu mikill vindauki við sjávarmál fæst út úr mun hæðar- og þykktarbratta yfir Danmörku - en það nennir auðvitað enginn að telja, það þarf þá líka að vita nákvæmlega hversu hver breiddargráða er löng á kortinu. Einhverjir eiga kannski hentuga tommustokka til að mæla lengdir á skjánum. Lægðin er þar að auki svo lítil um sig að viðbúið er að við sjáum versta vindstrenginn alls ekki á þessu korti - jafnvel ekki þeir sem stunda prjónaskap eða útsaum.

Við sjáum hér á landi öðru hvoru illviðri sem ganga fyrir þessu sama - gisnu (samvísandi) þykktarsviði í miklum hæðarbratta. Séu þykktar- og hæðarsvið jafnbrött (samvísandi) eyðist vindur við sjávarmál - sé þykktarbratti meiri heldur en hæðarbrattinn (enn samvísandi) snýst vindur við sjávarmál í öfuga átt miðað við háloftavindinn.