Vindáttatíðni í háloftunum [enn og aftur]

Við lítum nú á vindáttatíðni í háloftunum. Ætli tilefnið sé ekki vangaveltur um stór öskugos - ólíklegt ekki satt - nema hvað? 

Við tökum nokkra þrýstifleti og teljum vindáttir í háloftaathugunum yfir Keflavík síðan 1973. Við byrjum uppi í 850 hPa - sá flötur er oftast í 1300 til 1500 metra hæð - stundum neðar. Hæstu fjöll landsins ná upp í hann og þess vegna er varla hægt að búast við því að vindáttatíðnin sé sú sama alls staðar á landinu og í kringum það. 

Vanir menn sjá að hér er ekki um alveg venjulega vindrós að ræða - en hún sýnir samt það sama og þær venjulegu. Hvert 10-gráðu áttabil er merkt með punkti, því algengari sem áttin er því lengra er punktur hennar frá miðju myndarinnar. Bláar línur eru dregnar á milli punktanna - og miðjan að lokum lituð í gráum lit. Eins og langflestum tegundum vindrósa sýnir þessi hvaða átt vindurinn blæs ÚR. Við verðum að vara okkur á því að ekki er samband á milli flatarmáls litaða svæðisins og áttatíðninnar, hvorki á þessari gerð rósar né hinni hefðbundnu. Fjarlægðin frá miðjunni skiptir ein máli. 

Í 850 hPa er vindur algengastur úr suðvestri, norðnorðaustri og austsuðaustri yfir Keflavík. Suðlægar áttir eru algengari heldur en norðlægar, 60% suðlægar á móti 40% norðlægum. Austlægar áttir eru ívið algengari heldur en vestlægar, 53% austlægar á móti 47% vestlægum. Norðvestlægar áttir eru ívið sjaldgæfari (17%) heldur en norðaustlægar (23%), suðaustlægar (30%) og suðvestlægar (30%).

Ekkert mjög afgerandi hér, 850 hPa-flöturinn er oftast niðri í svonefndu jaðarlagi lofthjúpsins - í góðu sambandi við neðri vinda og yfirborð jarðar. Niðri við sjávarmál eru austlægar áttir algengastar víðast hvar á landinu - nema í mjög hægum vindi. Uppi í 1400 metra hæð er austanáttin aðeins farin að tapa valdi sínu til vestlægu áttanna.

Öskumekkir og vindáttatíðni í 850 hPa? Ja, kannski segir hún ekki svo mikið - loðin sem hún er. En uppi í 500 hPa gegnir öðru máli. 

 

Hér erum við í veðrahvolfinu miðju. Suðvestanáttin er orðin eindregnari, hirðir 40% athugana. Vestlægu áttirnar eru komnar upp í 64% - á kostnað þeirra austlægu. Stefnan liggur til Bretlandseyja í 24% tilvika (tíðni norðvestanáttarinnar). 

Næst er það 300 hPa-flöturinn. 

Þessi flötur er nærri veðrahvörfum hér við land, oft í 9 km hæð. Vestlægu áttirnar komnar upp í 70%, norðaustanáttin niður í 10%. 

Upp fyrir veðrahvörfin - upp í neðri hluta heiðhvolfs þar sem þrýstingur er 100 hPa - aðeins 10. hluti þess sem er við sjávarmál. Við erum í 16 km hæð. 

 

Hér eru vestlægu áttirnar allsráðandi, vindur blæs úr þeim áttum 83% tímans og langoftast úr geiranum milli suðurs og vesturs. Norðaustanáttin fær aðeins 5% í sinn hlut. Taka má eftir því að norðvestlægu áttirnar hafa breyst minnst - eftir að komið var upp úr jaðarlaginu. Hlutur þeirra er nánast sá sami í 500, 300 og 100 hPa-flötunum. 

Efsti flöturinn sem við lítum á er 30 hPa, í 24 km hæð.

 

Hér ber annað við. Austlægu áttirnar áttu aðeins 17% í 100 hPa - en eiga hér 44%. Þetta kemur til af því að á sumrin skiptir algjörlega um átt í heiðhvolfinu - hungurdiskar hafa ítrekað sagt frá því. Vestanátt er ríkjandi á vetrum - en austanátt að sumarlagi. 

Þetta dugar - í bili.