Af hlýjum nóvembermánuðum

Þó nóvember 2016 fari hlýlega af stað (þegar þetta er skrifað eru dagarnir orðnir 9) eru hlýindin samt ekki nægileg til þess að hann geti talist líklegur til meta - fyrir utan svo það að heldur kólnandi veðurs er að vænta í næstu viku (séu spár í lagi). 

En við spyrjum okkur samt hvaða nóvembermánuðir það eru sem hafa orðið hlýjastir hér á landi. 

Á landsvísu telst nóvember 1945 hlýjastur - en hann á samt ekki hæstu tölurnar á stöðvalistanum - þær eru nýrri - úr þeim afburðahlýja nóvembermánuði 2014 (sem sumir muna e.t.v. enn). 

röð	stöð	ár	mán	mhiti		nafn
1	36132	2014	11	7,12		Steinar
2	36127	2014	11	7,02		Hvammur
3	6012	2014	11	7,01		Surtsey
4	36132	2002	11	6,93		Steinar
5	6045	2014	11	6,87		Vatnsskarðshólar - sj
6	801	1945	11	6,82		Loftsalir
7	6134	2014	11	6,72		Önundarhorn
8	798	1945	11	6,70		Vík í Mýrdal
9	802	2014	11	6,66		Vatnsskarðshólar
10	6015	2014	11	6,64		Vestmannaeyjabær
11	35305	2014	11	6,60		Öræfi
12	815	1945	11	6,53		Stórhöfði
13	35305	2002	11	6,51		Öræfi
14	701	1958	11	6,50		Horn í Hornafirði
15	798	2002	11	6,48		Vík í Mýrdal
16	36127	2002	11	6,45		Hvammur
17	615	1993	11	6,36		Seyðisfjörður
18	20	1945	11	6,33		Elliðaárstöð

Hæsta talan á mannaðri stöð er sú í 6. sæti - Loftsalir 1945 - og höfuðborgarsvæðið á sinn fulltrúa í 18. sæti. Meðalhiti nóvembermánaðar 1945 reiknast 6,3 stig þar. 

Hæsta talan í Reykjavík er 6,1 stig - líka í nóvember 1945. Á Akureyri var hins vegar hlýjast í nóvember 1956. Í viðhenginu er listi yfir hlýjustu nóvembermánuði á öllum stöðvum (eða nærri því öllum) - smáviðbit fyrir nördin. Þeir mánuðir sem skera sig helst úr með fjölda meta eru 1945, 1956, 1968, 1993, 2002 og 2014.  

Litirnir á kortinu hér að neðan sýna þykktarvik í nóvember 1945 - að mati endurgreiningar evrópureiknimiðstöðvarinnar - kannski ættum við bara að trúa þessu

 - eða svona nokkurn veginn. 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• hlýjustu nóvembermánuðir

Fárviðrið 13. janúar 1952

Illviðrasamt var um land allt í janúar 1952, en tíð var sérstaklega erfið um landið suðvestanvert - því þar var færð sérlega vond lengst af og ofsaveður, selta, ísing og krapi trufluðu rafmagnsframleiðslu og dreifingu auk þess sem símslit voru tíð. Í þessum mánuði var vindur þrisvar talinn af fárviðrisstyrk í Reykjavík. - Rétt er að minna á að grunur er um að vindmælirinn hafi ekki verið vel kvarðaður og var þar að auki í 17 metra hæð en ekki 10 m eins og lög gera ráð fyrir. - En við látum sem ekkert sé og fjöllum um þessi veður. 

Á landsvísu var veðrið verst þann 5. - en við bíðum með það þar til næst og lítum á illviðri sem hófst með landsynningsstormi síðla dags þann 12. en varð verst í Reykjavík síðdegis daginn eftir - sunnudaginn 13. janúar og þá af vestri. Tjón varð minna en ætla mætti - miðað við vindhraða en þess er að geta að margt lauslegt hafði þegar fokið í veðrunum nokkrum dögum áður. 

Þarna gerir fréttamaður þá algengu villu að rugla saman vindhviðum og meðalvindi og segir að auki „hnútar á sekúndu“ - sem er líka rangt sem vindeining (rétt eins og að segja kílómetrar á klukkustund á sekúndu) - það heitir bara hnútar (= sjómílur á klukkustund). Vindstig eru (eða voru) hins vegar aðeins notuð um meðalvind - reyndar ýmist 10-mínútur (alþjóðaviðmið) eða klukkustund (sérvitrir bretar). 

Sem kunnugt er nær hinn venjubundni Beaufort-vindkvarði ekki nema í 12 vindstig, en í hitabeltinu hafði þegar þarna var komið tíðkast að framlengja hann upp í 17 og árið 1949 höfðu alþjóðaveðuryfirvöld freistast til að koma þeirri framlengingu á um allan heim. - Að tala um 14 vindstig var því hægt á þessum tíma - og var „löglegt“ til 1967 - að aftur var ákveðið að hætta notkun talna yfir 12. 

Kortið sýnir stöðuna snemma að morgni þess 12. - að mati bandarísku endurgreiningarinnar. Þá var hæðarhryggur yfir landinu en vaxandi lægð suður af Grænlandi. Lægðin var í foráttuvexti - hugsanlega þegar dýpri en endurgreiningin segir. Ekki fór að hvessa að marki hér á landi fyrr en um kvöldið, þá skall á landsynningsstormur með krapahríð. Þetta kort sýnir hæð 1000 hPa-flatarins - jafnhæðarlínur eru dregnar með 40 metra bili - jafngildir 5 hPa, núll-línan jafngildir 1000 hPa - og svo er auðvelt að telja línur til beggja handa vilji menn þrýstinginn. 

Landsynningurinn stóð ekki mjög lengi í Reykjavík - vindur suðlægur og mun hægari kl. 3 um nóttina - en snerist undir morgun til suðvesturs og síðar vesturs og versnaði eftir því sem á daginn leið. 

Kortið sýnir stöðuna kl.18. Greiningin nær nokkurn veginn dýpt lægðarinnar - og eðli hennar - en í raunveruleikanum var hún yfir Barðaströnd eða Breiðafirði kl. 18. Vestanstrengurinn sunnan lægðarmiðjunnar var gríðarmikill - um 11 hPa munaði á þrýstingi í Reykjavík og í Stykkishólmi - en svæðið norðan Faxaflóa slapp furðuvel frá veðrinu. Í vindstrengnum var líka mikil krapahríð - snjór inn til landsins og spillti færð. 

Veður í þessum janúar var líka slæmt í nágrannalöndunum - á þessu korti er bent á vaxandi lægð austur af Nýfundnalandi - hún fór í foráttuvöxt og olli gríðarmiklu veðri í Norður-Skotlandi og reyndar í Noregi líka tveimur dögum síðar. Breskar veðurbækur tala um Orkneyjafárviðrið. 

Við getum giskað á eðli veðursins með samanburði á 1000 hPa kortinu og 500 hPa-háloftakortinu hér að ofan. Sé greiningin rétt eru jafnhæðarlínur 500 hPa-kortsins ívið gisnari yfir landinu sunnanverðu heldur en í 1000 hPa. Það þýðir að hlýr kjarni er í lægðinni - eins og algengt mun í hraðfara fárviðrislægðum á okkar slóðum. - Hlýr kjarni „bætir í“ vindinn (miðað við háloftin) - kaldur kjarni „dregur úr“ honum - þeir sem vilja geta reynt að muna þessa „reglu“. 

Athugunarbókin frá Reykjavíkurflugvelli sýnir að veðrið var verst kl.18 - 10-mínútna vindhraði var þá 36,0 m/s og mesta vindhviða 43,8 m/s. Áttin var af vestri (260 gráður) - mikið él og skyggni var 200 metrar. 

Vindritinu virðist ekki bera alveg saman um tíma - við sjáum þann hrylling fyrir veðurathuganir sem klukkuhringl hefur í för með sér - klukkan er ekki nema 5 (17) að íslenskum miðtíma (á klukkum starfsmanna) - en orðin 18 að alþjóðlegum veðurathugunartíma. - Nauðsynlegt var að hafa tvær klukkur uppivið í spásalnum.

Eftirtektarsamir lesendur sjá að þrýstiritið er ekkert ósvipað því sem við litum á í pistlinum um „Edduveðrið“ - lægðin ámóta umfangsmikil - landsynningur fyrst síðan betra veður - en að lokum vestanfárviðri. Eðli þessara veðra trúlega svipað - en braut Eddulægðarinnar lá aðeins norðar.

Þetta tíunduðu blöðin helst af tjóni: 

Skip og bátar slitnuðu upp í Reykjavíkurhöfn, þar á meðal losnaði verksmiðjuskipið Hæringur að hluta til og skaddaði báta [forleikur að „Hæringsveðrinu“ tveimur árum síðar], víða tók járnplötur af húsum og heil þök lyftust. Allmikið af grjóti barst upp á Skúlagötu og teppti umferð. Víða urðu rafmagns- og símabilanir, m.a. stíflaðist aðrennslisskurður að Andakílsárvirkjun af skafrenningi þannig að skammta þurfti rafmagn frá henni næstu daga.  Kvöldið áður var skíðafólk hætt komið við Kolviðarhól í hríðarbyl. 

Í næsta pistli um fárviðri í Reykjavík verður fjallað um veðrið mikla viku á undan þessu - 5. til 7. janúar. Eigum við að telja það eitt - eða ættum við að skipta því í tvö?