Norðurhvelsstaðan á síðasta degi veðurstofuhaustsins

Á Veðurstofunni er haustið tveir mánuðir, október og nóvember. Síðan tekur vetur við, fjórir mánuðir. Mikil hlýindi hafa verið ríkjandi á heimsvísu í haust, sjálfsagt er það hið langhlýjasta frá upphafi mælinga. Hér á landi er það þó nær meðallaginu og í Skandinavíu hefur verið kalt, nánast eina kuldasvæði norðurhvels (miðað við meðallag).

Kortið gildir kl.18 síðdegis á morgun, fimmtudaginn 30.nóvember. Jafnhæðarlínur 500 hPa-flatarins eru heildregnar og segja frá vindátt og vindhraða. Þykkt er sýnd með litum. Þykktin mælir hita í neðri hluta veðrahvolfs, því meiri sem hún er því hlýrra er loftið. Við sjáum að bláir litir þekja Evrópu norðanverða, þar er svalt. Þó er þetta ekki sérlega mikill kuldi, þykktin er ekki mjög lítil - það hefur heldur hlýnað síðustu dagana. Það er hins vegar ekki sérlega létt að stugga þessu svala lofti burt. Til þess þarf að riðla bylgjumynstri á stóru svæði. 

Af einhverjum ástæðum hafa háþrýstisvæði haldið sig nærri Íslandi nú í um það bil sex vikur, nánast látlaust. Þetta hafa ekki verið mjög öflugar hæðir, en samt nægilega öflugar til að standa fyrir og lægðir hafa því langflestar (allar nema ein) farið fyrir sunnan land - eða ekki komið nærri yfirleitt. 

Kuldapollarnir miklu hafa haldið sig langt frá okkur. Sá fyrir vestan, sem við höfum kallað Stóra bola hefur verið til þess að gera rólegur í haust, þar er t.d. engan fjólubláan lit að sjá ennþá - en hann hlýtur að sýna sig. Austurpollurinn, Síberíu-Blesi er mun öflugri, hann hefur valdið kulda suður í norðanvert Kína. Spár reiknimiðstöðvarinnar gera ráð fyrir því að hann bylti sér eitthvað á næstunni og ráðist e.t.v. á Alaska. Annars er harla litlar breytingar að sjá. Fyrir kemur að Síberíu-Blesi valdi veðrabrigðum hér á landi - en oftast er það þó óbeint, stuggar við Stóra-Bola, eða gerir eittvað af sér í námunda við norðurskautið. 

Þrátt fyrir tíðindalítið veður má samt alltaf finna tilbreytingu í smáatriðunum. Á þessu korti er t.d. lítill, en snarpur kuldapollur yfir Íslandi. Við lítum nánar á hann á kortinu hér að neðan.

Kortið gildir á sama tíma og það fyrra og jafnhæðarlínurnar eru þær sömu (þó dregnar með minna hæðarbili. Hér sýna litirnir hita í 500 hPa fletinum, í um 5300 metra hæð í miðju lægðarinnar. Vindörvar sýna vindstyrk og stefnu. Sólarhring áður (kl.18 á miðvikudag var lægðarmiðjan rétt að verða til yfir austurfjöllum Grænlands, norður af Scoresbysundi. Tekur síðan strikið suður og á 24 tímum síðar (síðdegis á föstudag) að vera komin suður fyrir 60. breiddarstig, suður af Íslandi. Um leið og lægðin kemur yfir hlýjan sjóinn fyrir sunnan Ísland myndast í henni éljagarðar og hún kemur fram á gervinhattamyndum. Við verðum hins vegar furðulítið vör við lægðina. Slakki í þrýstisviðinu fer á undan henni, en um leið og hún fer yfir herðir um stund á norðaustanáttinni, élin þyngjast fyrir norðan, og syðra gætu fallið einhver korn - og kannski sjáum við eitthvað af vindsköfnum skýjum. 

En lægðir sem þessar geta valdið töluverðri snjókomu og vandræðum fari þar hægt yfir - eða snúi við fyrir sunnan land. Slíku er þó ekki spáð nú. 

Svo er spurningin hvor stóru kuldapollanna nær undirtökunum - eða láta þeir okkur kannski bara sitja í friði, eins konar froðu frá brotnandi bylgjum - en friður þýðir yfirleitt kólnandi veður á þessum tíma árs.