Versta júlíveðrið?

Hvert er versta júlíveðrið? Júlí er hægviðrasamastur mánaða ársins og illviðrarýr. Verstu veðrin eru oftast norðanáhlaup með snjókomu um allt hálendið og víða í byggðum fyrir norðan og á Vestfjörðum. Úrfelli og skriðuföll í framhaldi af þeim eru nokkuð algeng.

Nú er það þannig að líkur á úrhellisrigningu eru heldur meiri í júlí en júní (við getum reiknað það út síðar) en fjallaleysingar eru að því er ég held meiri í júní heldur en júlí. Þegar litið er yfir skriðufallasöguna sést að tjónaskriður eru algengastar í ágúst. Ég hef einhvern veginn á tilfinningunni - án þess að geta rökstutt það með tölum - að á 19. öld hafi vorleysingar stundum verið svo seinar til fjalla að þær hafi oftar lent inni í vaxandi úrkomulíkum júlímánaðar. Þar með hafi líkur á alvarlegum sumarflóðum verið meiri heldur en nú. Ekki er þetta þó víst - en mætti athuga nánar.

En versta júlíveðrið er ábyggilega norðanáhlaupið 23. til 24. júlí 1966 en það kom ofan í óminnilega mikla rigningu suðvestanlands. Rigningin olli skriðuföllum bæði á Kjalarnesi og í Hafnarfjalli við Borgarfjörð. Minnst var á þetta veður hér á hungurdiskum (4. júlí) þegar fjallað var um mestu snjódýpt í júlímánuði. Kannski man einhver eftir þessu. En rifjum upp helstu skaðana:

Gríðarlega mikið fauk af heyi, girðingar skemmdust og kartöflugarðar spilltust mjög, garðagróður varð illa úti. Tjöld fuku á tjaldstæðum og ferðafólk lenti í hrakningum. Trillur sukku á Svalbarðsströnd og á Húsavík, þök tók af húsum í Ólafsfirði, þak tók af bænum í Hólakoti þar í sveit og mikið foktjón varð einnig á Skeggjabrekku, járnplötur fuku af fáeinum húsum í kaupstaðnum.

Útihús fuku í Skaftafells- og Rangárvallasýslum, þrjár heyhlöður fuku í Norðurhvammi í Mýrdal, þurrkhjallur og fleira, fauk ofan af útihúsi í Pétursey og járn fauk á Völlum. Í Eyjarhólum eyðilagðist nýr braggi algjörlega. Heyhlaða fauk á Raufarfelli undir Eyjafjöllum, þak tók af íbúðarhúsi í smíðum á Lambafelli, rúður brotnuðu í íbúðarhúsum og bílar sködduðust. Vegagerðarskúrar fuku og gjöreyðilögðust í Suðursveit. Töluverðar skemmdir á rafmagns- og símalínum. Fuglsungar drápust unnvörpum og fé króknaði. Fjallvegir tepptust af snjó og það snjóaði niður undir sjó norðaustanlands. Mýrdals- og Sólheimasandur lokuðust af sandfoki.