Vindáttir á Egilsstaðaflugvelli - og á landinu í heild

Fyrir nokkrum dögum var á fjasbókarsíðu hungurdiska vikið að því að tölvuspár gerðu stundum ráð fyrir sunnanátt á Egilsstöðum þegar sömu spár sýndu ríkjandi norðanátt á landinu og í framhaldi af því spurt hvort þetta geti verið eðlilegt. Í „svari“ sagði ritstjóri hungurdiska: „Þetta er ekki óalgengt held ég í raunveruleikanum - þyngdaraflið sem knýr kalda vinda innan úr landi verður þrýstikrafti yfirsterkari“.

Ritstjórinn reiknar reglulega út meðalvindátt og meðalvindhraða í byggðum landsins. Auðvelt er að finna hvaða átt telst ríkjandi ákveðna daga og bera þá hina „ríkjandi átt“ saman við vindáttir á Egilsstöðum sama dag. Í reikningum meðalvindáttar landsins er miðað við allan sólarhringinn og auðvitað getur verið að áttin hafi í raun verið suðlæg hluta tímans þótt norðanáttin hafi vinninginn fyrir sólarhringinn í heild - sömuleiðis er vel mögulegt að vindátt sé suðlæg um landið austanvert en annars sé norðanátt ríkjandi - og hin síðarnefnda ráði því meðaltalinu. Eitthvað af slíkum óþekktartilvikum kemur óhjákvæmilega við sögu í heildartalningum - og við hlustum ekkert á þau hér. 

Þyngdaraflið ræður meiru um lofthringrás yfir landinu að vetrarlagi heldur en á sumrin - eða svo hyggja menn. Í því sem hér fer að neðan er einungis litið á veturinn - desember til mars. 

Niðurstöður eru í heild einfaldar. Mögulegar áttir á Egilsstöðum eru taldar 36, við teljum þær norðlægar sem ná frá vestri (hávestanátt þó ekki með) um norður yfir í austur (austanátt með), en aðrar áttir suðlægar. Svo vill til að þvervestan og þveraustanáttir eru mjög sjaldséðar á Egilsstaðaflugvelli - vindur blæs oftast út eða inn Hérað - einnig má sjá að Fagridalur kemur eitthvað við sögu. Hins vegar teljum við landsmeðalvindáttir aðeins 8 (höfuðvindáttir). Þegar landsmeðalátt er úr norðri er vindátt á Egilsstöðum norðlæg í 72 prósentum tilvika, en suðlæg í 28 prósentum. Nánast sama hlutfall á við sé landsmeðalvindátt norðaustlæg. 

Sé vindur hins vegar af suðri eða suðvestri á landsvísu er vindátt á Egilsstöðum suðlæg í 90 prósent tilvika, en norðlæg í aðeins 10 prósentum. Vel má vera að stór hluti þessara 10 prósenta séu í raun þau óþekku sem við minntumst á að ofan. 

Þessi hlutföll breytast nokkuð sé þess krafist að meðalvindhraði á landinu sé meiri en 5 m/s. Í hreinni norðanátt á landsvísu er vindátt norðlæg á Egilsstöðum í 90 prósent tilvika (suðlæg þá í 10 prósentum), í norðaustanátt er hlutfall norðlægu áttanna þá enn hærra, 94 prósent, en 6 prósent þrjóskast við og eru suðlæg (trúlega óþekktartilvik - áttin er að snúa sér eða eitthvað þess háttar). Sé vindur á landsvísu af suðri - og vindhraði meiri en 5 m/s er vindátt suðlæg á Egilsstaðaflugvelli í 98 prósent tilvika. 

Lítum að lokum á riss sem sýna þetta. Fyrri myndin tekur til allra tilvika.

Lárétti ásinn sýnir landsáttina en sá lóðrétti vindátt á Egilsstöðum. Norðanátt, sunnanátt og suðvestanátt eru algengastar á Egilsstöðum. Á gráu svæðunum eru tilvik fá - langflest á gulum og rauðum svæðum myndarinnar - en allmörg á þeim grænu líka. Við sjáum t.d. að austanáttin á landinu getur komið fram á mjög fjölbreyttan hátt á Egilsstöðum, oft sem nokkuð hrein norðanátt, en líka oft sem suðaustan og sunnanátt - en sárasjaldan sem vestanátt. 

Sé gerð krafa um að meðalvindhraði á landsvísu sé meiri en 5 m/s hreinsast myndin nokkuð.

Við munum að tölurnar að ofan sýndu að tíðni suðlægra átta á Egilsstöðum í norðanátt á landsvísu féll úr 28 prósentum niður í 10. Hér sést að sé átt af norðri, norðaustri og austri á landsvísu er oftast norðaustan eða norðanátt á Egilsstöðum, en sé átt á landsvísu úr geiranum frá suðaustri til vesturs er áttin oftast af suðaustri, suðri eða suðvestri á Egilsstöðum - vestanáttin virðist frekast „vilja“ vera af suðvestri þar. Norðvestanátt er sjaldgæf á landsvísu. 

Það skal tekið fram að hér er ekki um vísindalega úttekt að ræða - heldur er aðeins reynt að svara þeirri spurningu sem fram var borin.