Sunnudagshlýindi - og svo kuldi úr vestri

Lægðin sem fer hjá á sunnudaginn (4.febrúar) færir okkur gusu af mjög hlýju lofti langt sunnan úr höfum. Henni fylgir mikil úrkoma um landið sunnanvert en hlýindi víða nyrðra - víða um land verður hvasst. 

Þykktarspá evrópureiknimiðstöðvarinnar sem gildir kl.18 á sunnudag sýnir hlýindin yfir landinu vel.

Þykktin yfir Austurlandi er meiri en 5500 metrar á allstóru svæði - sumarhiti raunar. Mættishiti í 850 hPa fer yfir 22 stig austanlands og í spám nú undir kvöld mátti finna 18 stig á korti sem sýnir hita í 100 metra hæð yfir jörðu. Ekki útilokað að landsdægurmet fjúki, en allt yfir 15 stigum telst fremur óvenjulegt í febrúar - og að hiti í þeim mánuði fari yfir 17 stig er mjög óvenjulegt. En orka fer í að bræða snjó - og dregur það úr líkum að svo hlýtt verði á mælum. 

Vestan við Grænland er hins vegar gríðarkalt loft, þar sýnist sjást í 4820 metra jafnþykktarlínuna, um 35 stigum kaldara loft en yfir Austurlandi. Hlýja loftið stendur ekki lengi við, kuldinn sækir að úr vestri. Næstu daga verður mjög spennandi að fylgjast með því hvernig Grænlandi gengur að halda aftur af kalda loftinu. Það er mjög áhrifaríkur veggur til verndar okkur í stöðu sem þessari. Kalda loftið kemst ekki greiðlega yfir - verður helst að fara suðurfyrir á leið sinni úr vestri.

Þetta kort er úr safni iga-harmonie-líkansins og sýnir skynvarmaflæði milli lofts og yfirborðs. Það er hér skilgreint sem jákvætt sé yfirborðið að hita loftið og eru jákvæðu svæðin lituð rauð, brún og bleik á kortinu. Sjá má kalt loft streyma yfir hlýrri sjó (ekki endilega hlýjan sjó - heldur sjó sem er hlýrri en loftið). Varmastreymið er því meira sem hitamunur lofts og sjávar er meiri - og sömuleiðis eykur vindur varmastreymið mjög. Kortið gildir kl. 13 á sunnudag og kalda loftið þá greinilega enn vel fyrir vestan land - þó það leiti á. 

Á grænu svæðunum kælir yfirborðið loftið hins vegar - því meira eftir því sem græni liturinn er dekkri. - En reyndar er kælingin svo mikil á smáblettum yfir Norðurlandi - einkum Eyjafirði - að hún sprengir litakvarðann. Þar leita hlýindin að ofan hvað ákafast niður í gríðarmiklum flotbylgjum - líkanið talar þar jafnvel um fárviðri í fjallahlíðum. 

Sjá má ör á kortinu - hún bendir á svæði við austurströnd Grænlands þar sem kalt loft streymir í mjórri rás (reyndar fleiri en einni) niður af jöklinum og út yfir sjó. Þetta loft virðist áberandi kaldara heldur en það sem umhverfis taumana er - nægilega kalt til að geta fallið ofan af „veggnum“ allt til sjávarmáls - misst flot og sokkið. 

Undanfarna daga hafa spár verið að velta þeim möguleika fyrir sér að þessir kuldastraumar af Grænlandsjökli - einn eða fleiri kunni að ná til Íslands úr vestri. Það er ekki sérlega algengt - en kemur þó fyrir og þeim fylgja alltaf leiðindi á þessum árstíma, skafrenningur, kuldi og kóf, jafnvel í byggðum. 

En það er erfitt að komast yfir Grænland - léttara að fara suður fyrir Hvarf og megnið af kalda loftinu frá Kanada mun fara þá leið á mánudag - hvort við lendum inn í þeim straumi öllum er líka óvíst á þessu stigi máls. 

Mikill gangur verður á veðri næstu vikuna - og jafnvel lengur.