Minniháttar kuldakast

7.9.2011 | 01:04

Minniháttar kuldakast

Nú kólnar heldur í veðri með norðlægri átt en hún er sjaldan hlý á þessum tíma árs (kemur þó fyrir). Þykktin á að detta niður í 5320 metra aðra nótt (aðfaranótt fimmtudagsins 8. sept.) eins og sjá má á kortinu hér að neðan. Ég veit að mörgum lesendum þykir textinn hér að neðan óttalegt torf en sumir hafa líka ánægju af því að læra betur að lesa úr veðurkortum. Jafnþykktarlínurnar á kortinu eru svartar og heildregnar. Lituðu svæðin eru spá um hita í 850 hPa fletinum (ca. 1250 metrar).

Þetta er hirlam-spá af brunni Veðurstofunnar og gildir á miðnætti á miðvikudagskvöld. Lægsta lokaða jafnþykktarlínan á kortinu er 5320 metrar. Þetta er reyndar ekki sérstaklega lágt miðað við september - en að undanförnu hefur verið frekar hlýtt og mjög hlýtt suðvestanlands. Þykktin hefur verið nærri 5400 metrum undanfarið og suma daga talsvert meira.

Sé aðfallslina þykktar og hita reiknuð kemur í ljós að hiti hækkar um það bil 0,4 til 0,5 stig við hverja 10 metra aukinnar þykktar (1 dekametra) og að línan sker 0°C í kringum 5240 metra. En stundum bregður mikið út frá þessu. Frostlaust getur verið við lægri þykkt og mikið frost þótt þykktin sé meiri.

Eftir þessu meðalsambandi að dæma verður ekki frost við sjávarmál innan lokuðu 5320 metra jafnþykktarlínunnar. Frostmarkið á þar að vera í um 300 til 500 metra hæð yfir sjó. En samt er spáð næturfrosti inn til landsins langt niður fyrir þessi hæðarmörk. Til þess að það geti orðið þurfa hitahvörf að myndast í neðstu lögum. Það gerist ekki nema í hægum vindi og léttskýjuðu veðri. Þegar við notum þykktina til að gera hitaspár þurfum við að vita þetta.

Í ljós kemur við athugun að frostmarksþykkt í hægu og björtu er mjög misjöfn eftir stöðum á landinu. Frostgæfustu staðir landsins eru í næturfrosthættu jafnvel þótt þykktin sé á bilinu 5400 til 5440 metrar sé vindur hægur og veður bjart. Á öðrum stöðum frýs trauðla við svipuð skilyrði fyrr en neðan við 5280 metra. Sé vindur hvass getur hið gagnstæða átt við - loftið blandast þá betur heldur en meðaltalið gefur til kynna. Þá þarf þykktin að fara niður fyrir 5200 metra til þess að það frjósi.

Einnig ætti að veita því athygli að þar sem vindur stendur upp bratta fellur hiti um 1 stig á hverja 100 metra hækkun (sé loft ekki rakamettað). Þar getur því frostmark verið i 300 metra hæð þótt það sé annars í 500 metrum.

En annars vonum við að spáin sé vitlaus og að þykktin fari ekki svona langt niður - eða þá að vindur hræri svo vel í að lágstæð hitahvörf myndist ekki.

Spár um örlög fellibylsins Katiu eru nú að fá betri skerpu. Hann náði upp á fjórða fellibyljastig í morgun - en hefur nú slaknað heldur aftur og er þegar þetta er skrifað (um miðnæturbil) dottinn niður á annað stig. Uppáhaldsstefna fellibylja á heimaslóðum er í vestnorðvestur og norðvestur en um síðir leita þeir til norðausturs - venda sem kalla má (e. recurve). Katia á að venda aðra nótt og vart síðar en á fimmtudag. Þá tekur hann strikið til norðausturs inn á Norður-Atlantshaf.

Fellibyljamiðstöðin í Miami gerir ráð fyrir því að fellibylurinn muni umturnast í riðalægð á laugardag og verði á sunnudag kominn norður á 53°N og 29°V. Eins og venjulega eru engar spár sammála um það hvernig síðan fer. Í dag stefndu flestar spár bylnum til Færeyja eða Bretlands og gerðu mismikið úr.

Evrópureiknimiðstöðin sendir hann um Hjaltland til Noregs á þriðjudag í næstu viku. Kanadíska veðurstofan er með svipaða stefnu en miklu slappari lægð. Bandaríska veðurstofan leyfir sér að skipta um skoðun fjórum sinnum á dag en síðast þegar fréttist var stefna mjög djúprar lægðar sett milli Íslands og Færeyja. Breska veðurstofan var heldur linari en lægðinni spáð nær Íslandi. Við verðum að fylgjast með þessu enn um sinn.

Flokkur: Vísindi og fræði | Facebook