Háloftakort - í rólegri stöðu

Ólíkar eru þær tvær vikurnar þessi og sú síðasta. Í fyrri viku var hér í pistlum fjallað um lægðir sem bornar voru frá vöggu til grafar í fremur stuttum bylgjum af hlýju lofti með ískalt kanadaloft í bakið. Að minnsta kosti tvær þeirra dýpkuðu sem ólmar væru, um 30 og upp í 50 hPa á sólarhring. Hærri talan er með því mesta sem sést.

Nú er lengri bylgja á ferðinni. Samkvæmt umferðarreglum hreyfist hún mun hægar en þær stuttu og tekur marga daga að mjakast um Atlantshafið. Inni í henni eru þó margar smábylgjur á sveimi sem hreyfast hratt andsólarsinnis í kringum miðjuna og toga hana þar með og teygja. Lítum fyrst á háloftakort úr hirlam-spálíkaninu sem er eins og oftast fengið af brunni Veðurstofunnar. Það gildir á miðnætti (aðfaranótt föstudags 18. febrúar).

Eins og venjulega sýna svörtu línurnar hæð 500 hPa-flatarins í dekametrum (1 dam=10 metrar), en rauðu strikalínurnar sýna þykktina milli 500 og 1000 hPa-flatanna, einnig í dekametrum. Rauða örin sýnir það svæði þar sem hlý tunga er í framrás, hlýtt aðstreymi sem leitar í kringum lægðina, en berst jafnframt mjög hægt til norðausturs. Bláa örin sýnir það svæði þar sem kalt loft streymir framhjá og inn í bylgjuna. Að öðru leyti fylgjast hæðar- og þykktarlínur allvel að.

Þarna hef ég einnig sett svartan hring. Þar sjáum við allsnarpa bylgju og er þar horn á milli þykktar- og hæðarlína. Þessi bylgja hefur reyndar litla vaxtarmöguleika en spár segja samt að hún muni taka við hlutverki meginlægðarmiðjunnar þegar hún hefur farið sína leið.

Af kortinu má vel ráða að ekki er mikið að gerast á þessum stóra kvarða og við skulum ekki gera meira úr því. En ef við lítum á gervihnattamynd blasir miklu flóknari sýn við. Myndin er af vef Kanadísku veðurstofunnar.

Ísland er efst á myndinni, undir bókstöfunum IR (en þeir segja að þetta sé hitamynd af innrauðu sviði rafsegulrófsins). Ef rýnt er í myndina má sjá tölustafi, frá 1 og upp í 9 og eru tilraun til talningar á smásveipum inni í bylgjunni stóru. Allir sveipirnir, nema e.t.v. númer 9 eiga uppruna sinn í snúningnum í kringum stóru bylgjuna. Þeir sem trúa á samskilahugtakið teikna örugglega í þetta einhvern illskiljanlegan skilahrærigraut. Ekki á að taka þetta þannig að ég sé orðinn trúlaus en fyrr má nú aldeilis fyrrvera.

Sveipur númer 9 er sá sem tengist lægðardraginu snarpa við Nýfundnaland og mun sennilega lifa í einn til tvo daga, aðrir sveipir lifa skemur - en ég treysti mér ekki til þess að meta ævilíkur hvers þeirra um sig. Grófa gervihnattamyndin sem endurnýjast á klukkustundarfresti á vef Veðurstofunnar sýnir þróunina mjög vel og hægt að fylgjast með sveipunum þar. Sumir sveipirnir lifa varla nóttina af. 

Rauðgulu svæðin sýna mikinn skýjabakka sem fylgir hlýja aðstreyminu norðaustan við lægðina. Allra köldustu skýin eru í uppstreyminu yfir Grænlandi. Þar eru ský sífellt að myndast og eyðast og spurning hvort hið skapandi eða eyðandi afl hefur betur næstu 2 til 3 daga. Spennandi að fylgjast með því?

Sömuleiðis er spennandi að fylgjast með suðurbrún skýjabakkans þar geta smábylgjur skotist undan og myndað króka, e.t.v. eru sveipir númer 7 og 8 þannig tilkomnir. Sveipur 5 gæti galdrað fram slíkan bakka undan stóra skýjabakkanum og tengst honum. Sveip 5 má kalla pólarlægð af riðagerð, en sveipur 3 er á mörkum þess að vera að eyðast eða að verða að pólarlægð með hlýjum kjarna - hvort er sé ég ekki. Sveipur 4 er e.t.v. fullnálægt sveip 5 til að geta átt sér framtíð.

Séu eldri myndir skoðaðar virðist sveipur 3 (sem áður var nefndur) vera, eins og sveipir 1 og 2 orðinn til þegar gömul lægðarmiðja grynnist ört, í slíkum tilvikum fæðist stundum hver sveipurinn á fætur öðrum út úr því sem stundum er kallað lægðarsnúður og einkennir öflugar lægðarmiðjur sem eru við það að ná fullum þroska.

Samkvæmt spám á stóra bylgjan að mjakast ofurhægt til norðausturs, um 1200 km á þremur dögum. Þá á önnur bylgja að sparka í hana úr vestri og hugsanlega éta hana með húð og hári.

Veðurlag sem þetta er algengt á öllum árstímum, eitt hið allradæmigerðasta sem hægt er að nefna. Hálfdauð lægð suðvestur eða suður í hafi með skýjabakka sem kannski eða kannski ekki kemst til Íslands. Meðan ég var á vöktum að spá veðri þótti mér þetta veðurlag sérstaklega tilbreytingalaust og óspennandi, en hef síðar skipt um skoðun og vildi helst að staðan héldist til vors.  

Það skal tekið fram að sveipagreining sú sem gerð var hér að ofan er ábyggilega ekki rétt. Rétt greining verður ekki gerð nema með nokkurri yfirlegu og skoðun á fjölmörgum myndum í tímaröð. Hafið það í huga.