Árstíðasveifla meðalsnjódýptar

Á aðfangadag jóla birtist á hungurdiskum pistill sem fjallaði um árstíðasveiflu snjóhulu í byggðum og á fjöllum. Í framhaldi af honum var spurt um árstíðasveiflu snjódýptar á landinu. Við lítum nú á hana - heldur vafasamir reikningar að vísu en ættu samt að gefa nokkra mynd af því hver „lögun“ hennar er.

Lárétti ásinn sýnir meðalsnjódýpt á landinu í cm, en sá lárétti mánuði ársins. Til að ná vetrinum heilum framlengjum við árið fram í júnílok - en tvítökum þar með fyrri hluta ársins.

Meðalsnjódýptin skríður upp fyrir núllið þann 25.september, vex síðan ört fram að sólstöðum, en hægar úr því. Hámarki er að vísu náð 19.janúar, en sú dagsetning kann að vera tilviljun. Hefðum við 200 ára gögn í stað 50 ára myndi ferillinn e.t.v. jafnast nokkuð. Síðara hámark er 7.mars og er það líklegri hámarksdagsetning. Eftir það fer snjódýptin minnkandi og minnkar mjög ört þegar komið er fram í apríl. Á hálendinu er hámarkið væntanlega síðar - og síðast á jöklum. Meðalsnjódýpt í byggð fer svo niður í núll þann 30.maí - þó stöku skaflar endist að vísu lengur í lautum á láglendi í snjóasveitum. 

Meir af tíðnidreifingu lágmarka -

Við lítum nú á árslágmarkshita í Reykjavík. Til að gera talninguna lítillega marktækari lítum við á fimm lægstu lágmörk hvers árs og söfnum saman í súlur, hver þeirra inniheldur fjölda tilvika á eins stigs bili (skilur einhver þetta?). Við breytum síðan öllu í prósentur.

Bláu súlurnar sýna hvernig dagarnir dreifast á hita á árunum 1921 til 2018 (tími samfelldra lágmarkshitamælinga í Reykjavík). Þær brúnu sýna aðeins árin 2001 til 2018. Það er mjög áberandi að mjög köldum dögum hefur fækkað að mun. Frost harðara en -10 stig er mun sjaldséðara í Reykjavík á þessari öld heldur en áður var. Líklegasta ástæðan er hin almenna hlýnun veðurfars sem átt hefur sér stað síðustu áratugina, en hugsanlega er það fleira sem flækir málið. 

Hlýnun átti sér líka stað fyrr á árum. Nærri samfelldar lágmarksmælingar voru gerðar í Reykjavík á árunum 1881 til 1902 við ekki mjög ósvipaðar aðstæður og nú. 

Bláu súlurnar eru þær sömu og á fyrri mynd, en þær brúnu taka til áranna 1881 til 1902. Við sjáum að frost hefur farið í -10 stig í Reykjavík meir en fimm sinnum á nærfellt hverju einasta ári á þeim köldu árum, en meir en -17 stiga frost hefur ekki verið algengt. - Nú hefur slíkt lítið sést - ekkert reyndar síðan nóttina köldu í lok janúar 1971 þegar frostið í Reykjavík fór -19,7 stig og -25,7 stig á Hólmi. 

Þrátt fyrir almenna hlýnun er varla ástæða til að halda að nútíminn sé samt alveg ónæmur fyrir miklu frosti. Slíkir dagar hljóta að sýna sig endrum og sinnum.