Um hádegi á þriðjudag

Fjölmiðlar eru þegar farnir að minnast á lægð sem á að angra okkur á miðvikudaginn (21. febrúar). Hún er reyndar ekki orðin til - og verður það ekki fyrr en snemma á þriðjudagsmorgni.

Rauð ör sem merkt er með tölustafnum 1 bendir á lægðina, sem rétt er að myndast. Hún er ein af þeim sem brýst norður úr móðurlægð sem lokast hefur af sunnan við meginátök vestanvindabeltisins. Þetta eru allaf athyglisverðar lægðir sem geta orðið að skaðræðisgripum þegar þær hitta vel (eða illa) í. 

Eins og oftast er ræðst framtíð lægðarinnar af nokkrum þáttum - fleiri reyndar en hér verða taldir. Við sjáum aðra lægð - ekki mjög djúpa - milli Labrador og Suður-Grænlands. Í bakið á henni kemur gríðarkalt loft - frostið er meira en -35 stig í 850 hPa á þeim slóðum sem ör sem merkt er tölustafnum 2 vísar á. Svo virðist sem þessar tvær lægðir eigi ekki að hitta beint saman (og er það vel) - en örlög lægðarinnar „okkar“ fara samt mjög eftir því hversu vel henni gengur að ná í lág veðrahvörf sem fylgja kuldanum og jaðri hans. Missi hún af þeim fer hún yfir landið austanvert og verður ekki sérlega djúp. 

Annað smáatriði sem skiptir verulegu máli er framrás af hlýju lofti sem ör sem merkt er tölustafnum 3 vísar á. Þessi framrás til norðausturs gæti hugsanlega komið alveg í veg fyrir norðurrás „okkar“ lægðar og getur lokað hana endanlega inni í faðmi móðurlægðarinnar vestur af Asóreyjum - eða þá að of lítið sleppi út af sunnanlofti til þess að lægðin geti náð máli. 

Evrópureiknimiðstöðin stendur sig almennt vel í þriggja daga spám - svo við skulum trúa því að eitthvað verði úr lægðinni. Hvort sú braut eða sá styrkur sem nú er stungið upp á reynast nákvæmlega rétt að lokum er svo annað mál. Þriðjudagsmorgunn verður örlagastund lægðarinnar - þá stekkur hún út í risasvigsbrautina.

Hiti á þorra - og fyrstu fjóra vetrarmánuðina

Í dag, 18. febrúar hefst góa, fimmti mánuður vetrar að fornu íslensku tali. Þorri er næstur á undan og hefur ritstjóri hungurdiska nú reiknað meðalhita hans í Reykjavík - og sömuleiðis hita aftur til fyrsta vetrardags, en í haust bar hann upp á 21. október.

Látrétti ásinn sýnir tíma. Upplýsingar vantar fyrir meðalhita fáeinna daga nokkurra ára fyrir 1920. Þorrinn hefur þó sloppið allvel út úr þessum vöntunum. Við tökum fyrst eftir því að breytileiki er mjög mikill frá ári til árs og fer þorri allflestra ára sínar eigin leiðir. Þorrinn 2018 er rétt neðan meðallags tímabilsins alls (meðalhiti -0,6 stig) ásamt þorranum 2016 sem var sjónarmun kaldari en sá nýliðni (-0,7 stig). Síðan þarf að fara aftur til þorrans 2002 til að finna eitthvað kaldara en nú (-2,9). Sérlega hlýtt var á þorranum í fyrra (2017, +3,6 stig).

Myndin sýnir meðalhita fyrstu fjögurra mánaða íslenska vetrarins í Reykjavík (gormánaðar, ýlis, mörsugar og þorra). Nokkuð vantar af stökum dögum fyrir 1920 - hægt væri að bæta úr - en ritstjórinn hefur ekki gert það. Hér þarf að gæta þess að ártölin eru sett við enda tímabilsins. Þannig táknar merkingin 1974 tímabilið frá fyrsta vetrardegi 1973 til þorraloka 1974. Sérlega kalt var í gormánuði og ýli 1973 en hlýrra í síðari mánuðunum tveimur - og svo fádæma hlýtt á vetrinum eftir það. 

En fyrstu fjórir mánuðir vetrar (2017-)2018 eru rétt sjónarmun kaldari en sömu mánuðir (2015-)2016 - ekki munar þó miklu (+0,3 stig nú, en +0,6 2016). En það þarf að fara aftur til (1996-)1997 til að finna tímabil þegar þessir mánuðir voru mun kaldari en nú (-0,3 stig). Á árunum (1973-)1984 var þetta tímabil alltaf kaldara en nú.