Áhugi á breytingum

Að undanförnu hafa framreikningar sýnt viðleitni til breytinga á veðurlagi - en samt láta þær bíða eftir sér. 

Hér sjáum við hefðbundið norðurhvelskort. Jafnhæðarlínur eru heildregnar, því þéttari sem þær eru því meiri er vindurinn. Litir sýna þykktina, því meiri sem hún er því hlýrri er neðri hluti veðrahvolfs. Útbreiðsla bláu litanna er nú ekki fjarri hámarki vetrarins - eftir þetta fer að þrengja að þeim að sunnan - en þeir halda velli að mestu á norðurslóðum fram í apríl. Úr því fara þeir að týnast einn af öðrum, fjólubláu litirnir, sem sýna hvar kaldast er fara fyrst. 

Kuldapollurinn mikli yfir Norður-Kanada og við höfum kosið að nefna Stóra-Bola er enn gríðaröflugur, skartar enn fjórum fjólubláum litum. Athyglisvert er hversu vel hann hefur haldið sér og í raun lítið færst úr stað (enda fækkar litunum fljótt fari hann af stað). Grænland ver okkur þó mjög fyrir ásókn kuldans og sá sem þó hefur komist til okkar hefur að langmestu leyti borist yfir hlýjan atlantssjó fyrir sunnan og suðvestan land. 

Hinn meginkuldapollur hvelsins, Síberíu-Blesi er hins vegar mjög tættur um þessar mundir - hefur af einhverjum ástæðum búið við minna aðhald að undanförnu og þar með dreift kröftum sínum - m.a. valdið kulda og vindi á slóðum vetrarólympíuleikanna í Suður-Kóreu. 

Á milli bræðranna er veikur hæðarhryggur frá Noregshafi yfir norðurskautið til Alaska. Spár hafa að undanförnu mikið talað um hryggjarmyndun fyrir austan eða norðan Ísland og hefur meirihluti reikninga sýnt slíka þróun - einna síst þó hæstuupplausnarlíkan evrópureiknimiðstöðvarinnar - það sem venjulega er talið áreiðanlegra en önnur. 

Eins og oft hefur verið minnst á hér á hungurdiskum áður er kalt loft mismunandi á bragðið (ef svo má segja). Það sem kemur úr suðvestri er mjög vel blandað - kuldinn nær í gegnum veðrahvolfið allt - eða því sem næst. Ylurinn frá sjónum hefur tekið mesta broddinn úr kuldanum en jafnframt bætt í raka loftsins. Á kaldasta tíma ársins fylgir snjór og oft skakviðri að auki - þegar þetta loft er hvað kaldast snjóar jafnvel líka fyrir norðan og austan. Vel blandað loft sér landið illa. 

Komi kalda loftið úr norðri er það ferskara - hefur átt styttri leið yfir opið haf og þar með hefur styttri tími gefist til blöndunar upp í efri hluta veðrahvolfs. Norðanloftið er að jafnaði stöðugra heldur en það að vestan og sér landið betur - og Suðurland er þá varið að mestu fyrir úrkomu (ekki vindi hins vegar). 

En kuldi er stundum heimatilbúinn - orðinn til yfir landinu sjálfu í björtu veðri - hlýtt er þá ofan við - oft hlýindi sem orðin eru til í niðurstreymi austan Grænlandsjökuls sem þá hefur líka rutt burt öllum skýjum. 

Síðastnefndu kuldarnir eru tiltölulega meinlausir og eru lítt til ama, vindar hægir og snjó hreyfir lítið. Bæði norðan- og vestankuldarnir valda hins vegar leiðindum - en þessi leiðindi eru reyndar ef vel er að gáð gjarnan mjög samfélagsbundin. 

Tíðarfarið að undanförnu hefur að sönnu fallið í leiðindaflokkinn, en það er mest vegna samgöngutruflana. Þeir sem eru svo heppnir að eiga heimili mjög nærri vinnustað - og jafnframt sleppa við allt „skutl“ og langar aðdráttarleiðir hafa í raun lítið orðið varir við þessa meintu illu tíð. Það hefur ekki verið sérlega kalt og skæð illviðri hafa verið fá og þau ekki verið mjög útbreidd - og varla er hægt að segja að snjór hafi verið teljandi hér í þéttbýlinu suðvestanlands. 

En - hreyfiþörf virðist nú miklu meiri en hún var á árum áður, fleiri búa langt frá vinnustað, þurfa jafnvel daglega yfir fjallvegi eða illviðrahorn að sækja eða ferðast langar leiðir innan höfuðborgarsvæðisins í margvíslegum erindagjörðum. Þessu til viðbótar kemur stóraukinn ferðamannastraumur. 

Næmi samfélagsins gagnvart veðurlagi eins og því sem ríkt hefur að undanförnu er greinilega allt annað en það var á árum áður. Þetta veðurlag veldur miklu meiri kostnaði og óþægindum en sams konar tíð gerði fyrrum. 

Það er mikilvægt að gera sér grein fyrir því að mikill munur getur verið á veðurfari eins og það kemur fram í mælingum veðurvísindanna og því veðurfari sem samfélagið upplifir. Kostnaður sem samfélag verður fyrir af völdum veðurs getur aukist stórlega (eða úr honum dregið) jafnvel þótt veðurlag breytist ekki neitt - bara vegna þess að samfélagið er á hraðri breytingaleið.