Helmingur - hvað segir hann um heildina?

Desember er nú rétt að verða hálfnaður - við lítum á tölur þess helmings í næsta pistli. Hér veltum við hins vegar vöngum yfir því hvað hiti fyrri helmings mánaðar segir yfirleitt um hita hans í heild og tökum Reykjavíkurhita vetrarmánaða sem dæmi. Að því loknu grennslumst við fyrir um það hversu mikið hiti fyrri helmings árs segir um ársmeðalhitann (það höfum við reyndar fjallað nokkuð um áður). Að lokum lítum við (gróflega) á það hvað hiti fyrri hluta áratugar segir um hita áratugarins alls. Allt er þetta í gamni gert.

Mun skýrara eintak af myndinni er í viðhengi. Lárétti ásinn sýnir hita fyrri hluta mánaðar (desember, janúar, febrúar og mars) í Reykjavík á tímabilinu 1949 til 2017. Á lóðrétta ásnum er hiti sama mánaðar í heild. Tölurnar sem merktar eru á línuritið sjálft sýna um hvaða almanaksmánuð er að ræða. Eins og eðlilegt er virðist tilhneiging til þess að síðari hluti mánaðanna febrúar og mars hækki hitann frekar en lækki (undantekningar þó). Það er eðlilegt vegna hækkandi sólar. Fylgni hita fyrri hluta desembermánaðar og hita þess mánaðar í heild er ívið minni heldur en samband fyrrihlutahitans og mánaðarhitans í hinum mánuðunum þremur. 

Það sem af er desember nú er meðalhiti í Reykjavík um 2,0 stig. Því er giskað á að meðalhiti mánaðarins í heild verði 1,3 stig. - En eins og sjá má af myndinni hafa mánuðir sem skilað hafa sama hita fyrri hlutann og nú líka endað í bæði -2 og allt upp í +4 (enginn desember þó svo hátt). 

Lítum nú á sams konar línurit fyrir samband hita fyrri hluta árs og ársins í heild.

Skýrara eintak er í viðhenginu. Mjög gott samband er á milli fyrrihlutahitans og hita ársins alls, fylgnistuðullinn er 0,86. Hiti fyrri hluta árs nú var 3,8 stig. Reiknireglan giskar á að meðalhiti ársins verði 4,9 stig. Verði meðalhiti desembermánaðar hins vegar 1,3 stig (eins og sambandið á fyrri mynd gaf til kynna) nær árið hins vegar lítillega hærra, meðalhiti þess verður 5,0 stig. - Lóðrétta gráa strikið á myndinni sýnir meðalhita fyrstu 6 mánaða ársins 2018, en það rauða lárétta 5,0 stig.

Þá er þriðja spurning dagsins eftir. Hvað segir hiti fyrri hluta áratugar um hita áratugarins í heild?

Nú lítum við allt aftur til ársins 1871. Síðasti heili áratugurinn á myndinni er 2001-2010. Hann endaði nokkuð ofan aðfallslínunnar - hafði verið spáð 5,2, en endaði í 5,5. Sá áratugur sem mest lét á sjá síðari hlutann var 1961-1970, hefði átt - miðað við fyrri hlutann - að enda í um 4,8 stigum, en seig niður í 4,5. Áratugurinn 1921-1930 tók hins vegar strikið í hina áttina. 

Eftir fyrri hluta núlíðandi áratugar að dæma (svarta lóðrétta strikið) ætti hann að enda í um 5,2 stigum (0,3 stigum neðan áratugarins 2001 til 2010). En nú eru að koma áramót 2018/19 og meðalhiti fyrstu 8 ára núlíðandi er kominn í 5,4 stig (hann hefur bætt sig umtalsvert síðustu þrjú árin). Það fer þó að sjálfsögðu eftir hita áranna 2019 og 2020 hver lokastaðan verður. „Spá“ fyrrihlutans - um 5,2 stig á enn möguleika á að rætast - en til þess verður hiti áranna tveggja að vera 4,5 stig. Hann á líka raunhæfa möguleika á að fara upp fyrir 2001 til 2010 og verða hlýjasti áratugur sem við þekkjum. 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• hálfsmánaðarhiti - heilsmánaðarhiti
• hálfsárshiti - heilsárshiti

Á lægðahaugunum

Hver stórlægðin á fætur annarri gengur nú um Atlantshafið. Við sleppum þó vel því þær eru flestar búnar að ná fullum þroska þegar vindgarðar og úrkomusvæði þeirra ná hingað. Jú, eitthvað blæs sums staðar á landinu og talsverð úrkoma fellur þar sem vindur stendur á land. En loftið er af suðlægum uppruna og hlýtt. 

Það er hins vegar mikið skaðræðisveður í mörgum þessara lægða. Ein er nú í miklum vexti suðvestur af Bretlandseyjum - og þarlendir veðurfræðingar - breskir og írskir gefa út bæði gular og brúnar viðvaranir vegna hennar - á öllum spásvæðum í þessum löndum. Hlutar Frakklands, Noregs, Spánar og Portúgal veifa líka litaflöggum. 

Þessi mynd (af vef Veðurstofunnar) sýnir stöðuna nú á miðnætti. Gömul lægð (ekki svo gömul samt) er fyrir suðvestan Ísland og veldur strekkingi og sums staðar á landinu rignir nú í kvöld af hennar völdum. Lægðarbylgja er fyrir suðaustan land á leið yfir landið - en virðist þó ekki líkleg til stórræða. Skýjakerfið suðvestur af Bretlandi er hins vegar illúðlegt - mikið hvassviðri á Írlandi og í Írskahafi í nótt og á morgun og síðan í Norðursjó milli Skotlands og Noregs. Leifar þessarar lægðar munu komast alla leið til Íslands - en mestallur vindur þá úr henni. 

Síðan eiga fleiri lægðir að koma úr vestri og lenda á haugunum fyrir sunnan land - við höldum vonandi áfram að sleppa við allt illt - og vonum að þíðir vindar haldi áfram að blása og stytta veturinn - það munar um hvern dag án klamma í mesta skammdeginu meðan sólin er vitagagnslaus í baráttunni við ísinn.