Horft á Grænlandsspákort

Það er oft gaman að fylgjast með grænlandsspákortum dönsku veðurstofunnar. Þau eru reiknuð með líkani sem er kallað harmonie-igb, tölvan er í kjallara Veðurstofu Íslands. Við lítum á hitaspákort sem gildir kl.20 á laugardagskvöld 15.desember.

Við sjáum Grænland og Ísland. Grænu litirnir sýna svæði þar sem frost er meira en -20 stig, á mestöllum Grænlandsjökli og Ellesmereyju og auk þess á smærri svæðum norðan Grænlands og nyrst í Baffinsflóa. Frostið er mest á hájöklinum norðanverðum -53 stig. Það er í meir en 2,5 km hæð yfir sjávarmáli. Falli þetta loft (óblandað) til sjávarmáls hlýnar það um 1 stig við hverja 100 metra lækkun - um 25 stig. En líklega eru snörp hitahvörf yfir jöklinum - víðast hvar og þegar komið er að jaðri meginjökulsins og loftið fer að falla niður fjöll og skriðjökla blandast það nær óhjákvæmilega lofti fyrir ofan og hlýnar við það enn meira en sem niðurstreymið eitt segir til um. 

Á fjólubláu svæðunum er frostið meira en -10 stig. Sé þar ekki land undir - er líklega hafís. Mörkin milli brúnu og bláu litanna er við frostmark. Kalda loftið að norðan lekur suður með landinu og fyrir Brewsterhöfða við Scoresbysund. Á laugardagskvöld þegar þessi spá gildir er nokkuð að því þrengt þar sem hlýir austlægir vindar sækja að - mikil átök verða þá í norðanverðu Grænlandssundi - 

Þetta sést vel á harmonie-spákorti sem gildir á sama tíma. Hér sýna örvar vindátt, en litir vindhraða í 100 metra hæð yfir jörðu. Spáð er fárviðri í norðanverðu Grænlandssundi - einmitt þar sem kalda loftið ryðst til suðurs. Það stendur nokkuð glöggt hvort eitthvað af því nær til Vestfjarða. Við skulum ekki hafa neina sérstaka skoðun á því (biðjum e.t.v. Veðurstofuna um að fylgjast vel með) - en allt í lagi er að vita af þessum miklu átökum í námunda við okkur. 

Af þrumutíðni

Í tilefni af þrumuveðrinu um landið sunnanvert í gær (þriðjudag 11.desember) hnykkjum við á fróðleik um árstíðasveiflu þrumuveðra á Íslandi. Þrumuveður hafa alloft komið við sögu á hungurdiskum - langítarlegasti pistillinn birtist 29.júlí 2018. 

Fyrri myndin sýnir þrumudagafjölda á íslenskum veðurstöðvum á árunum 1949 til 2017 - úr gagnagrunni Veðurstofunnar (þar er ekki alveg allt). Talið er eftir dögum ársins. 

Til að veturinn skerist ekki í tvennt nær ferillinn til 18 mánaða. Hér má glögglega sjá að þrumuveður eru mun algengari hér á landi að vetrarlagi heldur en á sumrin. Að vísu á sumarið áberandi hámark - um það bil frá sólstöðum fram í ágústbyrjun. Lágmark er snemma í september en síðan vex tíðnin eftir því sem á haustið líður - og áberandi þrep upp á við í kringum 10.desember. Tíðni helst síðan svipuð fram að mánaðamótum febrúar/mars, en þá dregur úr og lágmarki náð í kringum sumardaginn fyrsta. Lesa má um mismunandi eðli vetrar- og sumarþrumuveðra í pistlinum sem nefndur var hér að ofan.

Megnið af þessum þrumum sætir litlum tíðindum, en tjón af völdum eldinga er samt meira hér á landi heldur en margan grunar. Nokkrir menn hafa beðið bana, bæir og hús hafa brunnið, búfénaður farist og tjón orðið á rafmagnsbúnaði margs konar. Í lista ritstjóra hungurdiska um veðuratburði er tjóns af völdum eldinga oft getið - á listann komast einnig þau þrumuveður sem samtímamenn hafa af einhverjum ástæðum talið merkileg eða mikil. 

Á myndinni hefur atburðum þessum verið raðað á árið. Við sjáum að þeir eru þéttastir á vetrum - í samræmi við fyrri mynd og sömuleiðis er einnig tíðnihámark í júlímánuði - gisnastur er tíminn frá miðjum ágúst fram í miðjan september - ekki ósvipað og á fyrri mynd. Sömuleiðis má sjá skyndilega aukningu með desembermánuði.