Tvísýnt útlit

Heiðarlegt illviðri dagsins í dag (fimmtudag 11. janúar) er nú gengið niður um landið vestanvert, en austurhluti landsins hefur enn ekki bitið úr nálinni - bálhvasst verður þar sums staðar langt fram á morgundaginn (föstudag) og svo gera spár ráð fyrir hellirigningu á Suðausturlandi og sunnanverðum Austfjörðum á sama tíma. 

Á meðan mest rignir eystra verður veður allskaplegt um landið vestanvert í sunnanátt og slydduéljum - og viðeigandi hálkutilburðum sem hin freðna jörð ýtir mjög undir. Svo sækir hefðbundnari útsynningur að um tíma - hlutur snævar í úrkomunni vex og hvassara verður í éljunum. 

Kortið sýnir spá evrópureiknimiðstöðvarinnar um sjávarmálsþrýsting, úrkomu og hita í 850 hPa-fletinum um hádegi á laugardag (13. janúar). Sýnir það alltvísýnt útlit. Við sjáum að gert er ráð fyrir talverðri úrkomu vestanlands í útsynningséljunum, - erfiðleikum á heiðavegum (og kannski víðar) en á sunnanverðu Grænlandshafi er að verða til lægð sem rétt er að fylgjast vel með.

Að henni standa mjög öflug kuldaframrás vestan Grænlands, þar sem frostið er meira en -35 stig í 850 hPa, og mjög hlýtt loft sem sækir til norðausturs austur af Nýfundnalandi - þar má finna loft sem er hlýrra en +10 stig í sama fleti. 

Svo vill til að sóknarherirnir virðast að einhverju leyti ætla að fara á mis, en þó ekki meira en svo að lægðin er þarna í foráttudýpkun og sé eitthvað að marka reiknimiðstöðina á hún að vera komin niður í 941 hPa sólarhring síðar og þá yfir Vestfjörðum eða rétt þar vestan við. 

Við njótum nú Grænlands mjög því kaldasta loftið rekst á það og ekki nema hluti kemst yfir jökulinn - en dálítið sleppur sunnan við. Hlýjasta loftið fer til austurs fyrir vel fyrir sunnan- og hittir ekki í háloftalægðina, til allrar hamingju. 

Háloftakortið gildir á sama tíma (kl.12 á hádegi á laugardag). Jafnhæðarlínur eru heildregnar - gríðarhvasst er sunnan við kuldapollinn, uppi við veðrahvörf er vindhraði í rastarkjarna (skotvindi) heimskautarastarinnar meir en 100 m/s (360 km/klst). Litir sýna þykktina en hún mælir hita í neðri hluta veðrahvolfs, því meiri sem hún er því hlýrra er loftið. Kuldapollurinn Stóri-Boli er mættur á svæðið - fimbulkaldur að vanda og ryðst í átt að Grænlandi. Hlýja loftið er eins og sjá má aðallega á austurleið. Engu má þó muna að það kalda nái í það og keyri inn í kuldann. 

Rúmum sólarhring síðar er hringrás Stóra-Bola að miklu leyti komin til Íslands, en aðalkuldinn skorinn undan honum og situr eftir vestan Grænlands - við sjáum þó bláan slóða liggja í átt til Íslands. Það sem er sérlega óvenjulegt við þetta kort er hversu lágur 500 hPa-flöturinn er á stóru svæði, ef vel er að gáð má sjá lítinn svartan punkt við L-ið - hann markar 4740 metra jafnhæðarlínuna - og 4800 metra línan nær utan um stórt svæði. Það er ekki algengt að við sjáum svona lágan flöt. 

Sé spáin rétt fer hæð 500 hPa-flatarins yfir Keflavík niður í 4780 metra - kannski hittir háloftaathugun í það - kannski ekki. Nær ekki alveg meti, en stappar nærri, aðeins er vitað um 2 lægri tilvik síðustu 65 ár. 

Kæmist hlýtt loft fyrir alvöru inn að svona lágum fleti fengjum við einfaldlega metdjúpa lægð, 910 hPa - til að nefna einhverja tölu - en við sleppum eitthvað betur í þetta sinn. 

En satt best að segja er útlitið mjög tvísýnt og rétt að fylgjast vel með veðri. Á árum áður, fyrir tíma sæmilegra öruggra tölvuspáa hefði staða þessi vakið mikinn ugg með ritstjóra hungurdiska - en niðurstöður reiknimiðstöðva ná nú að slá verulega á hann, en samt. Fyrir 8ö árum, fyrir tíma háloftaathugana - áður en menn vissu að Stóri-Boli væri til var hins vegar ekkert hægt að gera nema horfa á loftvog, hitamæli og himininn - og hlusta á náttúruhljóðin. 

Svo virðist sem hringrásin taki sér síðan nokkra daga í að jafna sig á þessum atgangi - og veðrið gæti jafnvel orðið sæmilegt hérlendis. Pollurinn heldur hins vegar áfram að ógna Vestur-Evrópu alla vikuna og eru þar blikur á lofti - kannski fá þeir krappar lægðir í hausinn - kannski ekki. Reiknimiðstöðvar hafa ekki getað ráðið það við sig. 

Að lokum má svo benda á óvenjulega framtíðarspá sem evrópureiknimiðstöðin sendi frá sér nú í kvöld um veðrið í þarnæstu viku. Hún er óvenjuleg að því leyti að hita er spáð ofan meðallags á öllu norðuratlandshafskortinu - 

- ekki mjög stórum vikum að vísu, en samt á öllu svæðinu. Slík niðurstaða verður að teljast harla ólíkleg, en við bíðum og sjáum hvað setur.