Tólfmánaðameðalhitinn - staðan um þessar mundir

Við lítum nú rétt einu sinni á stöðu tólfmánaðameðalhitans í Reykjavík. Tíminn líður og líður.

Þessi mynd nær rétt rúm 20 ár aftur í tímann. Ártölin eru sett við lok almanaksárs (janúar til desember). Grái ferillinn sýnir 12-mánaða meðaltölin (12 á ári). Lóðrétti kvarðinn markar hitann. Á þessum 20 árum hefur 12-mánaðahitinn sveiflast frá 4,33 stigum upp í 6,61. Hámarkinu náði hann í september 2002 til ágúst 2003. Upp á síðkastið hefur hann einnig verið í hæstu hæðum, komst í 6,38 stig í mars 2016 til febrúar 2017 og í 6,37 í júní 2016 til maí 2017. Nú í júlílok var hann í 6,21 stigi. Það er líklegt að hann lækki heldur í haust og vetur því hitinn í október 2016 var með þvílíkum ólíkindum að varla er við því að búast að komandi október eigi nokkurn möguleika í að slá hann út. 

Rauði ferillinn á myndinni sýnir 120-mánaða meðaltalið (10 ár). Sá ferill er að sjálfsögðu mun jafnari en er lítillega lægri nú en hann var hæstur fyrir 5 árum, ekki munar þó nema 0,13 stigum á stöðunni nú og þá. 

Næsta mynd sýnir mun lengra tímabil. Þar er 120-mánaðahitinn grár, en rauði ferillinn sýnir 360-mánaðameðaltalið (30 ár).

Greinilega má sjá hversu óvenjulega tíma við höfum lifað að undanförnu. 120-mánaðahitinn hefur nú lengi verið langt ofan við það sem best gerðist á tuttugustualdarhlýskeiðinu og 360-mánaðahitinn nýlega kominn upp fyrir það, fór í fyrsta sinn yfir 5 stig í lok árs 2016. Hann hækkar ekki mikið á þessu ári vegna þess að árið 1987 var fremur hlýtt en þar á eftir komu fjölmörg mjög köld ár og því er góður möguleiki á frekari hækkun 360-mánaðahitans á næstu árum svo fremi sem ekki kólni niður fyrir meðaltal þeirra köldu ára. Allt ofan við það hækkar 360-mánaðahitann. 

Sú spurning vaknar hversu langt sé síðan 360-mánaðahitinn hefur verið jafnhár eða hærri í Reykjavík. Ritstjóri hungurdiska treystir sér ekki til að svara því svo vel sé. Það er hins vegar líklegt að ekki sé alveg jafnlangt síðan 120-mánaðahitinn hefur verið jafnhár eða hærri en nú (hvenær sem það annars hefur verið). 

En auðvitað segja þessar myndir ekkert um framhaldið - þær sýna fortíðina. En þungi löngu meðaltalanna er þó mikill. Stærsta sveifla 12-mánaðahitans sem við þekkjum í Reykjavík var frá því í september 1880 þegar hann stóð í 5,55 stigum og var hrapaður niður í 2,08 stig í ágústlok árið eftir. Ef sú atburðarás endurtæki sig nú (varla líklegt) myndi 120-mánaðahitinn ekki lækka nema um 0,3 stig og 360-mánaðahitinn um tæplega 0,1 stig á 12 mánuðum.