Hrina lágmarkshitameta

Kuldakastið skilar af sér hrinu (mismerkilegra) lágmarkshitameta. Keppt er í ótal flokkum. Fyrst eru það dægurmetin. Þau koma oft við sögu í fréttum frá Bandaríkjunum - auðfengið fréttaefni í gúrkutíð.

Hér er spurt um lægsta hita sem mælst hefur á veðurstöð viðkomandi almanaksdag. 'Hver er lægsti hiti sem mælst hefur á veðurstöð 5. desember - mældist hann í dag? Líkur á slíku meti fara mest eftir því hversu lengi stöðin hefur starfað. Ef hún byrjaði á þessu ári (hefur aldrei mælt hita 5. desember fyrr en nú) er met auðvitað öruggt. Ef stöðin byrjaði í fyrra er líklegt að „met“ falli 50% allra daga annars árs stöðvarinnar. Hafi stöðin athugað í tíu ár er líklegt að 30 til 40 dægurmet falli á hverju ári. Séu árin hins vegar 100 er líklegt að aðeins 3 til 4 dægurmet falli á ári að jafnaði.

Dægurmetin falla ekki jafnt og þétt heldur falla fleiri lágmarksmet á kuldaskeiðum heldur en á hlýskeiðum. Það þýðir þó alls ekki að engin lágmarkshitamet falli á hlýskeiðum - langt frá því.

En urmull dægurmeta féll í dag. Þeir sem vilja geta litið á listann í viðhenginu. Þar er þó sleppt stöðvum sem athugað hafa skemur en í þrjú ár.

Það er merkilegt að samkvæmt listanum féllu dægurmet á 16 mönnuðum veðurstöðvum - góðum meirihluta núverandi stöðva. En listinn nær reyndar ekki nema aftur til 1949, en aðeins þrjár stöðvanna hafa athugað lengur en það. Í Reykjavík er þetta reyndar alvörudægurlágmarksmet - sem er nokkuð merkilegt. Gamla metið var orðið 112 ára gamalt, sett 1891. Dægurmet Akureyrar fyrir 5. desember er einmitt sett sama dag 1891. Það hefur verið kaldur dagur á landinu.

Næsta grein keppninnar er mánaðarmetið. Er lágmark dagsins það lægsta sem mælst hefur á stöðinni í desember? Listi yfir ný desemberlágmörk er líka í viðhenginu. Hér er nýjum stöðvum ekki sleppt og eru flest metin frá þeim stöðvum.

En þarna eru samt ný desembermet á stöðvum sem hafa athugað í meir en tíu ár. Þau helstu eru:

 

byrjar	metár	mán	dagur	klst	lágmark		NAFN
1995	2013	12	5	16	-13,7		Hafnarfjall
1997	2013	12	5	17	-12,9		Reykjavík
1997	2013	12	5	13	-17,7		Bláfjöll
1997	2013	12	5	19	-19,5		Hvanneyri
1997	2013	12	5	13	-15,9		Þrengsli
1997	2013	12	5	21	-13,6		Ögur
1997	2013	12	5	6	-9,6		Steinar
1998	2013	12	5	15	-13,7		Hafnarmelar
1998	2013	12	5	18	-13,7		Hafnarmelar
1998	2013	12	5	19	-21,2		Húsafell
1998	2013	12	5	17	-17,9		Skálholt
1999	2013	12	5	16	-16,1		Hraunsmúli
2000	2013	12	5	15	-12,8		Reykjavíkurflugvöllur
2000	2013	12	5	16	-20,3		Litla-Skarð
2000	2013	12	5	11	-14,9		Sámsstaðir
2000	2013	12	5	17	-12,8		Reykjavík búveðurstöð
2000	2013	12	5	10	-17,3		Laxárdalsheiði

Þetta eru allt stöðvar á sunnan- og vestanverðu landinu. Frá Ögri á Vestfjörðum suður um að Steinum undir Eyjafjöllum. Þar á meðal eru þrjár Reykjavíkurstöðvar, tvær á Veðurstofutúni og ein á Reykjavíkurflugvelli. - En ekki mannaða stöðin í Reykjavík, hún á miklu lengri sögu. Lægsta lágmark sem mælst hefur í Reykjavík í desember er -18,7 stig. Það var á annan dag jóla 1880. Vonandi stendur það met sem lengst. Ein mönnuð stöð náði nýju desembermeti í dag, Stafholtsey (-21,0 stig) þar hefur verið athugað frá 1988.

Nú má vera að slatti af desembermetum falli á morgun (föstudag 6. desember) - þessi listi lifir ekki lengi. Ætli Norðausturland taki ekki við sér þegar lægir þar og léttir til.

En við lítum á eina keppnisgrein í viðbót. Desember er aðeins einn vetrarmánaða. Þar með er líklegt að ársmet stöðvanna leynist í öðrum mánuðum. En tókst kuldanum í dag að hirða einhver ársmet?

Reyndar, en aðeins tvær stöðvar stöðvar sem byrjuðu athuganir á síðustu öld. Báðar í eigu Vegagerðarinnar. Þetta eru Hraunsmúli í Staðarsveit og Laxárdalsheiði.

 

metár	mán	dagur	klst	lágmark			NAFN
1999	2013	12	5	16	-16,1		Hraunsmúli
2000	2013	12	5	10	-17,3		Laxárdalsheiði

Hámarkshiti dagsins á landinu var aðeins -4,4 stig. Þetta er óvenjulágt. Það gerðist aðeins einu sinni í allan fyrravetur að hámarkshiti dagsins á landinu var undir frostmarki. Mest frost mældist á Kolku, -24,7 stig. Það er jafnlágt og lægst hefur áður mælst þennan dag á landinu. Meðalhiti í byggð var -10,7 stig - það er líka óvenjulágur meðalhiti - en ekki met. Við könnum þau mál betur síðar.

Meirihluti veðurstöðva átti lægsta hita ársins til þessa í dag.

Það er nokkuð vel af sér vikið hjá kuldakasti dagsins að ná þessum árangri.

Langoftast er hiti ofan frostmarks á hafinu rétt sunnan við land. Það er þess vegna fremur óvenjulegt að sjá hitakort eins og það hér að neðan.

 

Frost er á öllu þessu korti. Það er úr fórum harmonie-líkansins, sýnir hita í 2 metra hæð og gildir kl. 23 nú í kvöld (fimmtudag).

Kuldinn mun streitast á móti nýjum lægðum sem nálgast landið síðdegis á föstudag og um helgina. Fyrsta lægðin á að beygja af til austurs undan kuldanum en sú næsta á að verða ágengari. Baráttu hennar og kalda loftsins má greinilega sjá á þversniðinu hér að neðan. Það gildir kl. 7 að morgni laugardags og er ekki fyrir óvana.

 

Legu sniðsins má sjá á litla kortinu í efra hægra horni (myndin batnar við stækkun). Heildregnar línur sýna mættishita í Kelvinstigum. Kalt loft er yfir landinu. Litirnir sýna hér vindhraða í m/s. Við sjáum mikinn vindstreng lengst til vinstri (syðst í sniðinu). Undir honum má sjá að jafnmættishitalínur eru nokkuð lóðréttar. Kalt er til vinstri við þær en hlýrra til hægri. Við sjáum hér stíflu sem kalda loftið myndar gagnvart því hlýja (sem lengst er til vinstri). Hún magnar upp mikla austanátt. Vindurinn nær þó ekki langt upp á land. Sömuleiðis er mikill vindur uppi við veðrahvörfin (efst í hægra horni) en þau má kenna af þéttum jafnmættishitalínum.  Áhugasamir eru hvattir til þess að rýna í myndina.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• ný lágmarksmet 5.des.2013