Bloggfęrslur mįnašarins, aprķl 2012

Vešurlķtiš

Nś eru engin stór žrżstikerfi ķ nįmunda viš landiš. Vķšįttumikil en frekar grunn lęgš er yfir Bretlandseyjum og hęšarómynd einhvers stašar viš noršausturströnd Gręnlands. Žetta er žó hiš ešlilega įstand. Kalda loftiš yfir noršurslóšum hefur ekkert ašhald og flęšir sušur um. Žar hitnar žaš um sķšir. Leit loftsins aš jafnvęgi (sem aldrei finnst) veldur žó žvķ aš seint veršur alveg vešurlaust.

Žaš gęti meira aš segja veriš enn minna vešur heldur en var ķ dag, sumardaginn fyrsta. Alltaf er hęgt aš mala um vešriš - jafnvel žótt žaš sé lķtiš.

w-blogg20412a

Žetta er greiningarkort fengiš af vef Vešurstofunnar og sżnir vešur į landinu kl. 21 aš kvöldi fimmtudagsins 19. aprķl. Žeir sem vilja geta nįš talsveršri stękkun į kortiš meš žvķ aš smella sér inn į žaš ķ tvķgang. Žį mį jafnvel sjį athuganirnar en žęr eru ritašar į kortiš eftir reglum Alžjóšavešurfręšistofnunarinnar. Žrķhyrningar sżna sjįlfvirkar stöšvar, vindur er ķ hefšbundnum vindörvum. Hiti er talan efst til vinstri ķ hring um hverja stöš, en žrżstingur (žar sem hann er męldur efst til hęgri). Į Stórhöfša ķ Vestmannaeyjum er hiti 3 stig og sjįvarmįlsžrżstingur er ritašur sem 093 en žaš tįknar 1009,3 hPa.

Jafnžrżstilķnur eru heilar og svartar og dregnar meš 1 hPa bili. Tölvan sem dregur kortiš jafnar žaš ašeins śt žannig aš męlingar og drįttur falla ekki alls stašar saman. Žrżstingur er lęgri sunnanlands heldur en noršan og žvķ rķkir austlęg įtt į landinu.

Fįeinum tölum ķ litušum hringjum hefur veriš bętt į kortiš. Viš skulum nś fyrir fróšleiks sakir renna okkur ķ gegnum žęr:

1. Hér eru žrżstilķnurnar hvaš žéttastar į kortinu og vindur trślega mestur. Žrżstivindur viršist vera um 12 m/s eša 25 hnśtar. Hvernig vitum viš žaš? Jś, viš teljum lķnufjölda sem eitt breiddarstig spannar. Žrżstivindurinn ķ hnśtum er žį lķnufjöldinn sinnum tķu. Hér eru um 2,5 hPa žrżstimunur į breiddarstig og žrżstivindur žvķ um 25 hnśtar, deilum ķ žaš meš tveimur til aš fį śtkomuna ķ metrum į sekśndu. Takiš eftir žvķ aš kortiš er ekki endilega rétt dregiš.

Žrżstivindur blęs samsķša žrżstilķnum en nśningur viš jörš eša haf veldur žvķ aš raunverulegur vindur nišur ķ 10 metra hęš er minni, žrišjungi minni en žrżstivindurinn yfir sjó, en oftast mun minni yfir landi. Nśningurinn veldur žvķ lķka aš įttin snżst žannig aš raunvindurinn blęs undir horni į žrżstilķnurnar, oftast aš minnsta kosti 30 grįšum - stundum alveg žvert į žęr.

2. Žrżstilķnurnar eru mjög gisnar og ef kortiš nęši lengra austur myndum viš sjį aš žaš er landiš sem stendur į móti framrįs lofts śr noršaustri, žaš er stķfla. Hśn er žó ekki algjör žvķ noršaustanįttarinnar gętir lķka į žeim stöšum žar sem talan 3 er sett (žrķr stašir).

4. Noršanveršir Vestfiršir valda einnig stķflu og žar meš vex noršaustanįtt į Gręnlandssundi umfram žaš sem vęri ef landiš vęri Vestfjaršalaust. Ķ žessu tilviki er įttin svo austlęg aš vel mį vera aš viš sjįum alls ekki vindaukann į sundinu - hann gęti veriš fyrir utan kortiš - eša beint noršur af Vestfjöršum.

5. Vestfjaršastķflan veldur žvķ aš vindur į Ströndum er beint śr noršri allt inn į Hrśtafjörš og sennilega yfir Holtavöršuheiši.

6. Innsveitir ķ Hśnavatnssżslum og Skagafirši eru alveg ķ skjóli fyrir noršaustanįttinni, Tröllaskagi myndar eina stķfluna ķ višbót. Įttin er žarna sušlęg eša sušaustlęg - sennilega hęgur fallvindur frį landi.

7. Mżrdalsjökull veldur lķka stķfluįhrifum og getur bśiš til austanstreng undan Mżrdal, Eyjafjöllum og vestur fyrir Vestmannaeyjar. Ekki er aš sjį aš svo sé ķ žessu tilviki - kannski lengra frį landi.

8. Hluti Sušvesturlands er ķ skjóli og vindįtt breytileg. Žegar kemur fram į nóttina ręšst vindįtt į svęšinu af afrennsli kólnandi lofts yfir landinu. Kannski aš noršaustanįttin nįi žį alveg til sjįvar viš Eyrarbakka.

Žaš er fróšlegt aš sjį hvernig reiknimišstöšin nęr žessu ķ spį fyrir sama tķma. Hśn spįir m.a. vind ķ 100 metra hęš, žar gętir nśnings nokkru minna en alveg nišur viš jörš.

w-blogg20412b

Örvarnar sżna vindįtt (og stęrš žerra vindhraša) en hrašinn er einnig sżndur meš litum. Fjólublįi litirnir byrja viš 16 m/s. Viš sjįum vel strenginn undan Sušausturlandi - kjarni hans er žó talsvert utan viš Ķslandskortiš aš ofan. Stķflan viš Noršausturland kemur einnig vel fram, vindhraši ķ noršaustanįttinni byrjar aš minnka talsvert frį landi. Vindstrengur er į Gręnlandssundi, sé rżnt ķ myndina mį sjį aš hann er reyndar tvķskiptur, sį hluti sem fer hjį Vestfjöršum er austlęgari en sį sem er utar og ręšst meir af stķflu viš Gręnland. Žaš er hęgvišri inn til landsins ķ Hśnavatnssżslum og Skagafirši og įttin meira aš segja sušaustlęg. Sömuleišis er einhver óregla ķ vindįtt sušvestanlands.

Fleiri smįatriši mį sjį yfir landinu og viš žaš - t.d vindstreng yfir Breišafirši og hrašahįmörk yfir hįlendinu.


Myndarleg dęgursveifla

Dęgursveifla hitans er myndarleg žessa dagana. Viš skulum til fróšleiks lķta į stęrš hennar dagana 15. til 17. (frį sunnudegi til žrišjudags). Sjį mį allan listann ķ višhengi en hér aš nešan er žeirra stöšva getiš žar sem munur į sólarhringshįmarki og lįgmarki var stęrri en 14 stig einhvern žessara žriggja daga.

įrmįndagurhįmarklįgmarkmismnafn
201241510,9-9,420,3Žingvellir
20124177,9-11,018,9Žingvellir
20124168,9-9,418,3Reykir ķ Fnjóskadal
20124158,1-9,918,0Setur
20124169,5-7,216,7Möšruvellir
20124168,7-7,115,8Torfur sjįlfvirk stöš
201241510,1-5,415,5Kįlfhóll
201241611,9-3,515,4Reykir ķ Hrśtafirši sjįlfvirk stöš
20124159,7-5,014,7Hjaršarland sjįlfvirk stöš
201241510,5-3,914,4Laufbali
20124169,7-4,614,3Haugur sjįlfvirk stöš
20124166,1-8,214,3Végeirsstašir ķ Fnjóskadal
20124166,7-7,514,2Žeistareykir

Sveiflan hefur oršiš stęrst į Žingvöllum, 20,3 stig į sunnudaginn (-9,4 stiga lįgmarkiš var į ašfaranótt žess dags) og į ašfaranótt žrišjudags męldist frostiš žar -11,0 stig. Ekki veit ég meš vissu hvort jörš er oršin alauš į Reykjum ķ Fnjóskadal, en jörš var flekkótt į mišvikudagsmorgni į Vöglum ķ sömu sveit. Stęrš dęgursveiflunnar į vešurstöšinni į Setri sušvestan viš Hofsjökul vekur athygli. Snjódżptarmęlirinn į stöšinni sżnir tęplega 160 cm snjódżpt. Lķklegt aš hįmarkiš hafi žennan dag rįšist af allt öšru heldur en geislunarjafnvęgi, t.d. ašstreymi hlżrra lofts viš blöndun aš ofan.

Svipaš mį segja um Reyki ķ Hrśtafirši sem eru ekki sérlega žekktir fyrir stóra dęgursveiflu hita. Stöšvarnar į listanum aš ofan eru flestar inn til landsins. Viš sjóinn er dęgursveiflan miklu minni. Minnst var hśn žessa daga į eftirtöldum stöšvum, minni en 2 stig.

įrmįndagurhįmarklįgmarkmismnafn
2012415-0,3-1,61,3Seley
20124172,30,91,4Hólmavķk
20124174,12,71,4Surtsey
2012415-1,1-2,61,5Fontur
20124160,8-0,91,7Dalatangi sjįlfvirk stöš
20124161,4-0,31,7Vattarnes
20124172,40,61,8Gjögurflugvöllur
20124156,54,61,9Surtsey

Žaš er athyglisvert aš hiti var undir frostmarki allan sólarhringinn ķ Seley ž. 15. og ekki var hitinn heldur hįr į Dalatanga. Lķkan evrópureiknimišstöšvarinnar segir sjįvarhitann undan Austurlandi vera į bilinu 2 til 4 stig. Žaš gęti veriš rétt (?) en dugar lķtt ķ köldu ašstreymi lofts śr noršri.  

Į Vešurstofutśni ķ Reykjavķk hefur dęgursveiflan veriš į bilinu 7 til 9 stig og lįgmarkiš rétt skotist nišur fyrir frostmark. Viš Korpu og uppi ķ Hólmsheiši hefur munur į lįgmarki og hįmarki fariš yfir 10 stig žessa daga.

Mesta frost žessara  daga męldist viš Hįgöngur ašfaranótt 17. -13,3 stig en hęsti hitinn męldist į Reykjum ķ Hrśtafirši žann 15., 11,9 stig. Munurinn er 25,2 stig. Stór dęgursveifla meš hörkufrost į annaš borš en sęmilegan vorhita į hitt er trślega erfiš fyrir gróšurinn.

Um helgina į ķviš hlżrra loft aš berast til landsins śr austri en žrįtt fyrir žaš verša enn lķkur į nęturfrosti inn til landsins žegar bjartvišri er.


Skrįr tengdar žessari bloggfęrslu:

Noršurhvel į sumardaginn fyrsta

Viš lķtum enn į noršurhvelsspįkort - aš žessu sinni gildir žaš fimmtudaginn 19. aprķl - sumardaginn fyrsta. Hęgt er aš stękka kortiš talsvert og bęta meš žvķ aš smella žaš tvķsvar inn į skjįinn.

w-blogg180412a

Kortiš sżnir mestallt noršurhvel jaršar noršan viš 30. breiddarstig (og rśmlega žaš ķ hornunum). Svartar heildregnar lķnur sżna hęš 500 hPa flatarins ķ dekametrum. Hśn nęr mest um 5880 metra hęš yfir Ežķópķu (ķ nešra horni til hęgri) en lęgst er hśn skammt frį Svalbarša 5030 metrar.

Žykktin er tįknuš meš lit. Hśn er mest um 5880 metrar (smįblettur yfir Ežķópķu) en lęgst ķ kuldapollinum mikla nęrri Svalbarša, 4980 metrar. Myndarlegur kuldapollur er einnig viš Baffinsland. Hvorugur kuldapollurinn er ķ ógnandi stöšu fyrir okkur. Svalbaršapollurinn gengur ķ hringi ķ kringum sjįlfan sig og gerir žaš įfram nema sparkaš sé ķ hann. Žaš į ekki aš gerast nęstu vikuna - sé aš marka tölvuspįrnar. Baffinslandspollurinn helst lķka į svipušum slóšum įfram - en sendir įfram frį sér minni polla til austurs fyrir sunnan Gręnland og Ķsland - rétt eins og veriš hefur undanfarna daga.

Fyrir okkur skiptir höfušmįli aš heimskautaröstin (svęšiš žar sem jafnhęšarlķnur eru žéttastar) liggur beint til austurs langt sunnan Ķslands. Viš erum žvķ noršan lęgšagangsins og skiptast nś į hęgir hįloftavindar śr vestri og austri. Į žessu korti mį sjį aš pķnślķtill kuldapollur er viš Noršausturland og skilur hann aš vestręna og austręna loftiš.

Žvķ er spįš aš mįttlaus hryggur komi beint śr austri og fari vestur fyrir land. Žessi spįsyrpa (sem lagši af staš um hįdegi į žrišjudag) gerir nś rįš fyrir žvķ aš vestanįttin nįi ekki aftur hingaš fyrr en eftir viku - en žvķ er lķtiš aš treysta - žetta hringlast til meš hverri nżrri spį. Hęgar austanįttir eru alltaf erfišar višfangs žvķ žeim fylgja oft minnihįttar śrkomuhnśtar sem sķfellt eru aš myndast og eyšast. Skipta žeir mįli viš śtivinnu og gönguferšir. Noršaustanįttin er miklu eindregnari hvaš vešur varšar.

En hiti, žaš sem af er aprķl, er langt yfir mešallagi į Sušur- og Vesturlandi, hann er enn yfir mešallagi fyrir noršan - en Austurland er komiš nišur fyrir mešallagiš. Dęgursveifla hita er vķša mikil žessa dagana žar sem bjart er ķ vešri og mjög vķša frost um nętur žótt hiti sé allgóšur aš deginum.

En sem stendur er sem sagt langt ķ bęši hlżindi og alvörukulda. Eins og sjį mį į myndinni tekst heimskautaröstinni nęr hvergi aš rķfa upp mikil hlżindi sunnan śr hlżtempraša beltinu - helst žį ķ Miš-Asķu.

Viš viljum aušvitaš komast sem fyrst inn į sandgula svęšiš eša betra (5460 metrar) - alla vega losna śr blįa litnum yfir ķ žann gręna (mörkin eru viš 5280 metra).


Heišasti aprķldagurinn

Žį er komiš aš heišasta aprķldeginum ķ pistlaröšinni um heišustu daga hvers mįnašar. Myndefniš er sem oftast fyrr śr safni móttökustöšvarinnar ķ Dundee ķ Skotlandi. Žaš nęr aftur til haustsins 1978. Keppnin nęr hins vegar aftur til 1949.

Heišastur er föstudagurinn langi, 2. aprķl 1999, og er reyndar heišasti dagur sķšustu 63 įra allra į landinu sé eitthvaš aš marka žennan reikning (sem er óvķst). Hann er žvķ skör merkari en ašrir heišustu dagar sem viš höfum fjallaš um. Nęstheišastur aprķldaga er 21. dagur sama mįnašar, 1999, og 1. aprķl sama įrs ķ žrišja sęti. Vel af sér vikiš aprķl 1999.  

w-blogg170412a

Myndin er ekki skżr og batnar lķtiš viš stękkun. Žarna sést landiš allt, hugsanlega eru einhver skż viš annes į Austfjöršum. Gott ef ekki glittir ķ autt Öskjuvatn (nei, reyndar ekki). Myndin er tekin ķ sżnilega hluta litrófsins en į innraušri mynd į sama tķma er einhver einkennileg móska yfir landinu. 

Hįžrżstisvęši var yfir landinu - einnig ķ hįloftunum og stóš žaš vęntanlega fyrir nišurstreyminu sem komiš hefur ķ veg fyrir skżjamyndun. En ekki var um nein met aš ręša ķ žvķ sambandi.

Einnig var leitaš aš skżjašasta deginum. Sś keppni er mjög hörš og varla rétt aš gera svo mjög upp į milli keppenda. En viš gerum žaš samt og finnum 5. aprķl 1956 (aftur ķ fornöld - žegar rokkiš var aš lęra aš ganga). Žetta var vķst į fimmtudag ķ vikunni eftir pįska. Mikiš noršanįhlaup var ķ undirbśningi (rétt einu sinni).

Einnig var leitaš aš besta og versta aprķlskyggninu - en höfum ķ huga aš ekki er mikiš aš marka žį reikninga. Ķ ljós kemur aš skyggiš var best 1. aprķl 1999 - daginn į undan deginum heišasta og verst var žaš 16. aprķl 1951. Žį segir ķ fréttum aš óvenju žungfęrt hafi veriš sušvestanlands. Reyndar snjóaši mun meira fyrir noršan.


Litlar breytingar

Nś fara lęgšir og hįloftalęgšardrög til austurs fyrir sunnan land. Hingaš berst loft żmist śr noršri eša austri. Engin hlżindi eru žvķ ķ kortunum - en žegar austanįttarloftiš slęr sér vestur um geta komiš góšir og allhlżir dagar um landiš sunnan- og vestanvert. Viš skulum sjį žetta į 500 hPa-spįnni fyrir morgundaginn 16. aprķl.

w-blogg160412

Eins og venjulega eru jafnhęšarlķnur svartar og heildregnar, en jafnžykktarlķnur eru raušar ög strikašar. Žykktin er męlikvarši į hita ķ nešstu 5 km vešrahvolfsins. Mikill vindur er žar sem jafnhęšarlķnurnar eru žéttar eins og t.d. yfir Labrador. Lęgšardrögin sem koma hvert į fętur öšru śr vestri fara til austsušausturs til Bretlandseyja. Išan er tįknuš meš bleikum skellum - en viš gefum henni ekki gaum aš žessu sinni.

Ef viš lķtum nįnar į žykktina mį sjį aš veturinn er viš Jan Mayen (5100 metra jafnžykktarlķnan) en sumariš (5460 metra jafnžykktarlķnan) er nęst okkur yfir Ķrlandi og alls ekkert į leiš til okkar. Viš megum žó sęmilega viš una aš hafa 5280 metra lķnuna yfir okkur - žaš er ekki svo fjarri mešallagi.

Hęšin yfir Gręnlandi žokast heldur til noršurs - en endurnżjast viš smįskammta af lofti śr sušaustri. Evrópureiknimišstöšin gerir rįš fyrir žvķ aš žessir megindręttir haldist alla vikuna. Žegar hįloftalęgširnar komast til Bretlands veršur įttin hér noršaustlęgari ķ bili og kalda loftiš sękir aš žar til vindur snżst aftur til austurs vegna nęstu lęgšar eša lęgšardrags.  


Af afbrigšilegum aprķlmįnušum - fyrri hluti, noršan- og sunnanįttir

Viš lķtum į fastan liš, žį mįnuši žar sem vindįttir hafa veriš hvaš žrįlįtastar. Žeim sem leišist žetta mį benda į aš įrsumferšinni fer aš verša lokiš. Ašeins aprķl og maķ eru eftir. Notašir eru sömu fimm flokkunarhęttir og įšur.

1. Mismunur į loftžrżstingi austanlands og vestan. Žessi röš nęr sem stendur aftur til 1873. Gengiš er śt frį žvķ aš sé žrżstingur hęrri vestanlands heldur en eystra séu noršlęgar įttir rķkjandi. Lķklegt er aš žvķ meiri sem munurinn er, žvķ žrįlįtari hafi noršanįttin veriš.

Samkvęmt žessu varš noršanįttin mest ķ aprķl 1953. Viš rifjušum nżlega upp aš žessi įkvešni aprķl var į sinni tķš kaldasti mįnušur įrsins 1953 - žaš er mjög óvenjulegt fyrir aprķlmįnuš. Nęstmest var noršanįttin ķ aprķl 1910 og april 1920 er ķ žrišja sęti. Af nżlegum mįnušum mį nefna aprķl 1994, i sjötta sęti. Į žessari öld er aprķl 2006 meš mestu noršanįttina (ķ 21. sęti af 139).

Mesta sunnanįttin var ķ fyrra, 2011. Žį var bęši hlżtt og hvassvišrasamt - eins og sumir kunna aš muna. Margt var um žaš spjallaš į hungurdiskum į sķnum tķma (flettiš upp į aprķl 2011 ķ listanum vinstra megin į sķšunni). Langt er ķ nęstmestu sunnanįttina ķ aprķl 1874, en hlżjasti aprķl allra tķma,  1974, er ķ žrišja sęti įsamt aprķl 1955.

2. Styrkur noršanįttarinnar eins og hann kemur fram žegar reiknuš er mešalstefna og styrkur allra vindathugana į öllum (mönnušum) vešurstöšvum. Žessi röš nęr ašeins aftur til 1949.

Aprķl 1953 nęr hér aftur toppnoršanįttarsętinu - reyndar meš talsveršum mun, en sķšan koma fjórir mįnušir jafnir ķ 2. til 5. sętinu, 1959, 1951, 1950 og 1979. Samkvęmt žessu mįli er aprķl 2011 lķka ķ fyrsta sunnanįttarsętinu og 1974 ķ öšru sęti.

3. Geršar hafa veriš vindįttartalningar fyrir žęr vešurstöšvar sem lengst hafa athugaš samfellt og vindathugunum skipt į 8 höfušvindįttir og prósentur reiknašar. Sķšan er tķšni noršvestan, noršan, og noršaustanįttar lögš saman. Žį fęst heildartala noršlęgra įtta. Žessi röš nęr aftur til 1874.

Enn er žaš aprķl 1953 sem tekur efsta noršanįttarsętiš en sķšan kemur vonbrigšamįnušurinn aprķl 1932. Tķšarfariš olli vonbrigšum eftir eindęma hlżjan febrśar og bżsna góšan mars, gróšur var kominn vel af staš en kulnaši ķ noršanįttum aprķlmįnašar. Žetta var lķka einn af gleymdum hafķsmįnušum hlżskeišsins mikla. Ķsjakar komust sušur fyrir Lįtrabjarg - sem varla gerist og sömuleišis sušur į Borgarfjörš eystra. Ķsinn skemmdi lķka bryggjur į Siglufirši. Til allrar hamingju var žetta allt gisinn ķs - magniš var ekki mikiš.

Mest var sunnanįttin i aprķl 2011 og 1974 var hśn nįnast jafnmikil. Žį voru tśn sögš algręn ķ lok mįnašarins 1974 og garšatrjįgróšur nęr laufgašur sušvestanlands.

4. Fjórši męlikvaršinn er fenginn śr endurgreiningunni amerķsku og nęr hann aftur til 1871. Fyrstu 20 til 30 įrin veršum viš žó aš taka nišurstöšum greiningarinnar meš varśš.

Enn var noršanįttin mest ķ aprķl 1953, nęstmest 1950 og aprķl 1932 ķ žrišja sęti. Allir hafa žeir veriš nefndir įšur. Sunnanįttin var mest ķ aprķl 1938 en aprķl 1974 og 2011 koma skammt į eftir.

5. Fimmti kvaršinn er einnig śr endurgreiningunni nema hvaš hér er reiknaš ķ 500 hPa-fletinum. Hér er aprķl 1953 ķ žrišja sęti, skammt į eftir 1973 ķ fyrsta sęti og 1917 ķ öšru. Sunnanįttin er mest 2011 og nęstmest 1974.

Hér voru nokkuš skżrar lķnur, aprķl 1953 er noršanįttamįnušurinn mikli og 2011 mestur sunnanįttarmįnaša. Ekkert segir žetta um hvaš gerist nęst - enga langtķmaleitni vindįtta er aš sjį allt žaš tķmabil sem hér hefur veriš fjallaš um.


Spįr um śrkomutegund

Śrkomubakkinn sem hungurdiskar fjöllušu um fyrir nokkrum dögum lifir enn og kemur vel fram į nįkvęmum nśtķmaspįm reiknimišstöšvanna. Vegna žess hvaš hann er snyrtilegur og lķtill um sig veršur hann aftur sżningargripur į žessum vettvangi.

w-blogg140412a

Spįin er śr safni evrópureiknimišstöšvarinnar og gildir kl. 18 sķšdegis laugardaginn 14. aprķl. Mjög fjölbreyttum upplżsingum hefur veriš trošiš inn į kortiš į skżran hįtt, žaš mį žakka Bolla Pįlmasyni tölvuteiknimeistara Vešurstofunnar en hann į heišurinn af teikningu margra žeirra spįkorta sem sżnd eru hér į hungurdiskum.

Nśtķmatölvuspįr greina į milli tveggja ólķkra śrkomumyndunaržįtta, klakka- og breišuśrkomu, auk žess aš lįta žess getiš hvort snjór hefur brįšnaš eša ekki žegar śrkoma nęr til jaršar. Viš munum aš į okkar breiddarstigi byrjar nęr öll śrkoma lķf sitt sem snjór. En skżrum įsżnd kortsins.

Litakvarši sżnir heildarśrkomumagn (ķ mm į 3 klst), žrķhyrningar sżna klakkaśrkomu, krossar sżna aš um snjókomu er aš ręša. Jafnžrżstilķnur viš sjįvarmįl eru svartar og heildregnar. Daufar, strikalķnur sżna hita ķ 850 hPa-fletinum, -5°C jafnhitalķnan er sś fjólublįa. Hefšbundnar vindörvar eiga viš 10 m hęš. Į žeim hlutum śrkomusvęšanna žar sem enga žrķhyrninga er aš finna er śrkoman talin vera af breišukyni.

Į kortinu nęr heildarśrkoman (litasvęšin) til beggja śrkomutegunda (klakkar, breišur). Krossarnir tįkna snjókomu af hvoru tveggja tegundinni, kross ofan ķ žrķhyrningi tįknar aš um él, - eša snjókomu af klakkauppruna sé aš ręša. Sé krossinn einn į ferš er snjókoma af breišuuppruna į feršinni. Athugiš aš innan žeirra žriggja tķma sem śrkomumagniš nęr til getur bęši snjóaš og rignt śr hvoru tveggja, klökkum og breišum. Śrkomuįkefš mį rįša af stęrš tįkna. Stęrširnar žrjįr eru: 0,5 til 1,5mm (minnsta), 1.5 til 5 mm (mišstęrš) og stęrsta tįkniš sżnir enn meiri śrkomuįkefš.

Klakkaśrkoma er žżšing į hugtakinu „convective precipitation“, en breišuśrkoma „stratiform precipitation“. Į mįli reiknimišstöšvarinner er hugtakiš stórkvaršaśrkoma („large scale precipitation“ notaš um breišužįttinn. Śrkomuįkefš er aš jafnaši mun meiri ķ klökkum heldur en ķ breišum. Klakkar leynast oft inni ķ breišukerfum.

Žaš sem helst greinir aš klakka- og stórkvaršaśrkomu er aš sś fyrrnefnda myndast ķ uppstreymiseiningum sem eru minni um sig heldur en žaš umfangsmikla uppstreymi sem myndar breišuśrkomuna. Lóšréttar hreyfingar sem mynda klakkaśrkomu eru stašbundiš įkafari og śrkoman fellur nęr žeim staš žar sem uppstreymiš į sér staš hverju sinni. Bęši snjóél og skśrir teljast langoftast til klakkaśrkomu.

Į spįkorti dagsins mį sjį snjókomukrossa nyrst ķ śrkomubakkanum en annars į hann sér bęši breišu- og klakkažįtt. Klessan sušaustan viš land viršist tengjast meginbakkanum meš smįklessudreif sem liggur yfir landiš frį noršanveršum Vestfjöršum og sušur um.

Žaš er aušvitaš (mikiš) vafamįl hvort öll žessi smįatriši spįrinnar rętast. Geta menn fylgst meš žvķ, hver ķ sinni heimabyggš.


Tvķskiptur nśtķmi? (söguslef 20)

Nśtķma (ķ jaršfręšilegum skilningi tķmabiliš frį lokum sķšasta jökulskeišs) hefur óformlega veriš skipt upp ķ tvö megintķmabil. Annars vegar er hinn „hlżi“ fyrri hluti hans frį žvķ fyrir um 9000 įrum til 4500 įra fyrir okkar tķma og hinn kaldi hluti sķšan žį. Ķ skrifum greinir žó mjög į um žessar tķmasetningar. Fyrri hlutann köllum viš „bestaskeiš“ en hinn sķšari „nżķsöld“ en żmis nöfn sjįst į skeišunum.

Ķ grein (Wanner og félaga, 2008) sem fjallaš var um ķ sķšasta slefi birtist mynd sem sżna į einkenni vešurlags žessara tveggja hluta nśtķma į żmsum stöšum ķ heiminum. Žarna var öllu trošiš į eitt heimskort. Nżlega birtist stuttur pistill ķ fréttariti Pages-verkefnasamsteypunnareftir Wanner og félaga hans Stefan Brönniman žar sem myndin hafši veriš tekin ķ sundur - ķ hvort tķmabil fyrir sig (Pages news vol. 20. nr.1). Viš skulum nś lķta į ķslenska endurgerš žessara mynda.

w-blogg130412a

Stękka mį myndina meš žvķ aš smella sig inn ķ hana ķ tvķgang. Eftir myndinni mišri liggur strikalķna sem markar svonefnd hvelamót (ITCZ) sem sżna hér ķ grófum drįttum mörkin milli „įhrifasvęša“ noršur- og sušurhvels žegar sumar er į noršurhveli. Žaš einkum tvennt sem vekur athygli į myndinni. Ķ fyrsta lagi hlżindi į noršurhveli og svali į sušurhveli (nema į Indlandshafi) og ķ öšru lagi noršlęg lega hvelamótanna.

Hin noršlęga lega žeirra yfir Noršur-Afrķku er aš stašfestast betur og betur - enda voru žar mikil vötn žar sem nś er žurrasteppa eša eyšimörk. Legan yfir Karabķska hafinu er svo noršlęg aš žaš tekur į trśveršugleika. En viš skulum bara trśa myndinni.

Rakinn ķ Miš-Asķu er lķka merkilegur - en stašreynd. Ekki mun algjört samkomulag vera um hvers vegna žetta var. Viš veltum okkur ekki upp śr žvķ. Hér er oršiš misserishringrįs notaš yfir žaš sem oftast er nefnt monsśn. Myndin sżnir tilgįtu um aš hśn hafi veriš öflugri į žessum tķma heldur en nś. Varla eru allir sammįla um žaš.

Noršur- og Sušur-Amerķka eru taldar hafa bśiš viš meiri žurrka heldur en nś og sömuleišis noršurströnd Įstralķu. Kalt var ķ austanveršu Kyrrahafi - sumir segja aš El Nino hafi alveg legiš ķ dvala. Hér į landi  var hlżtt - sem og į Gręnlandi. Hvort žaš gildir ķ jöfnum męli um sumar og vetur er ekki vķst.

w-blogg130412b

Nafniš nżķsöld kann aš vera ķ sterkara lagi, en žetta er žó nokkurn veginn bein žżšing į enska oršinu neoglacial en žaš er ķ raun og veru mikiš notaš. Fyrst žegar fariš var aš nefna žetta tķmabil sérstaklega - fyrir 1940 var nafniš litla-ķsöld einnig notaš - en nś hefur žvķ veriš stoliš ķ annaš.

Į myndinni eru hvelamótin mun sunnar en į fyrra skeiši og Sahara situr ķ žurrkinum. Chad-vatn er ašeins svipur hjį sjón - en hefur samt ekki alveg žornaš upp. Vonandi sleppa žeir sem žar bśa viš žęr hörmungar. Hér hafa žurr og rök svęši skipst į um bśsetu frį fyrri mynd. Af einhverjum įstęšum er svalt ķ Sušur-Afrķku į bįšum myndum - hvenęr žar var hlżtt kemur ekki fram. Hér er El Nino talinn ķ žeim gķr sem viš žekkjum.

Heinz Wanner skrifaši fyrir rśmum įratug (meš fleirum) įgęta samantektargreinum NAO-fyrirbrigšiš og er žaš honum kęrt. Hann hefur žvķ sett NAO-plśs meš spurningarmerki į bestaskeišskortiš en NAO mķnus į nżķsaldarmyndina. NAO plśs žżšir mikinn lęgšagang til austurs um Atlantshaf noršanvert, en syšri lęgšabraut er oftast talin rķkja viš NAO-mķnus įstand. En viš ęttum aš hafa ķ huga aš NAO-vķsindin eru ekkert sérstaklega langt komin.

WANNER, H., J. BEER, J. BÜTIKOFER, T.J. CROWLEY, U. CUBASCH, J. FLÜCKIGER, H.GOOSSE, M. GROSJEAN, F. JOOS, J.O. KAPLAN, M. KÜTTEL, S.A. ÜLLER, I.C.PRENTICE, O. SOLOMINA, T.F. STOCKER, P TARASOV, M. WAGNER and M. WIDMANN,2008: Mid- to Late Holocene climate change: an Overview, Quaternary Sci. Rev., 27, 1791-1828, DOI:10.1016/j.quascirev.2008.06.013.


Hlżjustu aprķldagarnir

Žį er aš lķta į hlżjustu aprķldagana į landinu ķ heild į tķmabilinu 1949 til 2011. Reiknašur er mešalhiti allra mannašra stöšva (į lįglendi), mešalhįmark og mešallįgmark. Žvķ nęst er geršur listi yfir hlżjustu dagana ķ hverjum flokki. Įmóta pistlar hafa birst įšur į žessum vettvangi fyrir flesta ašra almanaksmįnuši - žó eru maķ, jśnķ og jślķ enn eftir - og koma vonandi sķšar. Fyrir nokkrum dögum litum viš į köldustu dagana. Į kuldalistunum var yngsti dagurinn frį 1990 en nś ber öšru vķsi viš.

Fyrst er žaš mešalhiti sólarhringsins.

röšįrmįndagurhęsti mešalhiti
1200341811,08
2200742910,76
3200742810,39
420074309,26
520034179,00
620034168,98
719844258,87
819744248,77
919844268,74
1020064288,60
1119724248,55
1220074278,54
132011498,49
1419764218,34
1519554178,28

Eins og viš er aš bśast er meirihluti dagana śr sķšari hluta mįnašarins - mešalhiti hękkar ört į žessum įrstķma. Tuttugasta og fyrsta öldin į nķu daga af fimmtįn, žar af sex efstu. Žaš eru žó einkum tveir dagaklasar sem skera sig śr, 16. til 18. aprķl 2003 og 27. til 30. aprķl 2007. Einn dagur śr fyrri hluta mįnašarins er į blaši, 9. aprķl ķ fyrra, 2011. Aprķl 1984 į tvo daga en 1974 ekki nema einn. Mašur hefši fyrirfram e.t.v. bśist viš fleiri fulltrśum žess afbragšsgóša mįnašar, langhlżjasta aprķlmįnašar frį upphafi męlinga hér į landi. Elsti fulltrśinn į listanum er 17. aprķl 1955. Um žaš leyti féllu skęšar skrišur vķša um land ķ leysingum.

Mešalhįmarkiš var hęst eftirtalda daga:

röšįrmįndagurhęsta m.hįmark
1200742915,04
2200742814,73
3200743014,61
4200341813,96
5200341912,82
6200542012,69
7200642812,63
8200341712,42
9196242812,17
10200341612,12

Hitabylgjan ķ lok aprķl 2007 er öflug og hśn į hęsta hįmark mįnašarins, 23,0 stig sem męldust ķ Įsbyrgi žann 29. Ašeins einn dagur frį fyrri öld er į listanum, 28. aprķl 1962 - hver mann žann dag nś? Ritstjórinn ętti aš muna hann vel, en gerir žaš samt ekki. Greinilega hiš versta mįl.

Aš lokum hęsta mešallįgmarkiš - hlżjasta nóttin vilji menn skżrara oršalag.

röšįrmįndagurhęsta m. lįgmark
120034187,46
219744247,22
320074287,18
419844266,86
520034176,78
620074306,42
719804306,32
82011496,29
919744206,11
1020074296,09

Hér į aprķl 1974 tvo fulltrśa, žann 20. og žann 24. Hitabylgjurnar 2003 og 2007 eru enn įberandi en enginn dagur er hér eldri en 1974.

Af eldri dögum lķklegum til afreka mį helst nefna 29. aprķl 1942 en fįein aprķlhitamet žess dags standa enn, m.a. hęsti hiti aprķlmįnašar ķ Reykjavķk, 15,2 stig. Žetta er lęgri tala en tilfinning segir aš ętti aš vera hęsti Reykjavķkurhitinn, žaš vęru frekar 16 til 17 stig. Kannski kemur aš žvķ aš žetta met falli meš braki žegar loksins kemur aš žvķ.

Žessi sami dagur įtti lengi hęsta aprķlhitann į landinu, 19,9 stig en žau męldust į Lambavatni į Raušasandi. Žetta met hlaut žó aldrei almenna višurkenningu. Ein hęrri eldri tala fannst viš lśsaleit fyrir nokkrum įrum, 21,4 stig sem męldust į Seyšisfirši žann 16. aprķl 1908. Einnig mętti setja śt į trśveršugleika žeirrar męlingar - en viš lįtum žaš vera aš žessu sinni.


Śrkomubakki viš Vesturland

Sķšdegis ķ dag (žrišjudag 10. aprķl) myndašist śrkomubakki śti fyrir Vesturlandi. Žegar žetta er skrifaš (um mišnętti) er ekki alveg ljóst hversu įgengur hann veršur viš landiš. Spįr gera helst rįš fyrir žvķ aš hann mjakist vestur og aš śrkoma verši ekki mikil į landi. Į žessum įrstķma geta bakkar af žessu tagi valdiš snjókomu žar sem śrkomuįkefšin er hvaš mest.

Fyrst lķtum viš į bakkann eins og hann leit śt ķ vešursjį Vešurstofunnar į Mišnesheiši (mynd af vef Vešurstofunnar).

w-blogg110412c

Bakkinn myndašist upp śr žurru nś sķšdegis - sįst ekki fyrr ķ dag. Engin venjuleg lęgša- eša skilakerfi voru į svęšinu, en mjög vön augu gįtu trślega merkt aš eitthvaš vęri į seyši. Viš sjįum aš ratsjįrsvörunin er mest į žröngu belti frį sušaustri til noršvesturs og myndar einskonar krók į Faxaflóa. Sé röš ratsjįrmynda skošuš fęst sś tilfinning aš kerfiš sé į hreyfingu til noršvesturs.

Nęst er spįkort frį evrópureiknimišstöšinni sem gildir um hįdegi į mišvikudag (11. aprķl).

w-blogg110412a

Į kortinu eru jafnžrżstilķnur dregnar meš 2 hPa-bili. Žaš er žéttara en algengast er į vešurkortum og lęgšin viršist žvķ mun öflugri heldur en hśn er ķ raun og veru. Ķ noršvesturjašrinum eru žrżstilķnurnar raunverulega žéttar - žar er spįš stormi, 20 til 25 m/s vindi. Śrkoma er tįknuš meš gręnum og blįum litum. Ķ blįu blettunum er spįš meir en 10 mm śrkomu į 6 klst. Žetta nęgši įbyggilega ķ allgóša snjókomu į landi žvķ hitinn ķ 850 hPa (blįstrikašar lķnur) er ekki nema mķnus sex stig. En kerfiš er į leiš vestur į bóginn žegar hér er komiš sögu og aš mestu stytt upp į landi rętist spįin.

En róum nś ašeins dżpra - žeir sem vilja geta stokkiš ķ land.

Vešur dagsins bżšur upp į aš hugtakiš śrstreymi sé nefnt til sögunnar. Oršiš er žżšing į alžjóšaheitinu „divergence“ sem ķ almennum oršabókum er žżtt sem „sundurleitni“. Ķ vešurfręši er žetta hugtak einkum notaš um žaš aš loft streymi śt śr įkvešnu rżmi. Vissulega leitar loft žį „ķ sundur“ en ritstjóra hungurdiska finnst mun einfaldara er aš tala um „śrstreymi“ lofts. Andstęša žess er „ķstreymi“.

Žar sem loftžrżstingur fellur er śrstreymi meira heldur en ķstreymi. Ein įstęša žess aš loft rķs er sś aš śrstreymi sé ķ efri loftlögum - ef loftžrżstingur į ekki aš falla śr öllu valdi vaknar ķstreymi ķ nešri lögum, lóšrétt hringrįs veršur til og śrkoma myndast. Dragist loft aš śr ólķkum įttum myndast gjarnan skilafletir - śr engu aš žvķ er viršist.

Kort sem sżna śr- og ķstreymi eru mjög flókin og oftast illgreinanleg - jafnvel gerist aš vanir menn fįi hiksta viš aš lķta dżršina. En śrkomubakkinn gefur samt tilefni til aš sżna lķtinn hluta śr kortum af žessu tagi. Dęmiš į viš sama tķma og kortiš aš ofan, į hįdegi mišvikudaginn 11. aprķl. Evrópureiknimišstöšin hefur reiknaš - žökk sé henni.

w-blogg110412b

Vinstri helmingur myndarinnar sżnir śrstreymi ķ 400 hPa fletinum, en hann er ķ um 7 km hęš. Žarna eru lķka jafnhęšarlķnur flatarins og sżna žęr nokkuš skarpt lęgšardrag skammt vestur af Ķslandi. Raušu skellurnar eru śrstreymiš - žar er žvķ lķklega uppstreymi undir. Rauši liturinn er dekkstur vestur af Vestfjöršum

Hęgra megin į myndinni mį sjį śrstreymi ķ 850 hPa-fletinum, ķ um 1400 metra hęš. Jafnžrżstilķnur viš sjįvarmįl eru einnig dregnar į kortiš (žęr sömu og į efri mynd) og vindörvar sżna vindstefnu nęrri yfirborši. Styrk mį marka af lengd örvanna. Hér er blįi liturinn meira įberandi - hann tįknar ķstreymi, žar er vęntanlega uppstreymi fyrir ofan.

Śrkomubakkinn er oršinn til viš samspil śrstreymis ķ efri lögum og ķstreymis ķ žeim nešri. Viš sleppum žvķ nśna aš minnast į žaš hver įstęša śrstreymisins ķ 400 hPa er aš žessu sinni.

Bakkakerfiš į sķšan aš eyšast į žann hįtt aš śrstreymiš fer til austurs og deyr, žar meš deyr ķstreymiš lķka og lęgšin veslast upp - hringrįsin helst žó lifandi ķ einn til tvo daga ķ višbót - hringhreyfingar deyja helst ekki.


« Fyrri sķša | Nęsta sķša »

Um bloggiš

Hungurdiskar

Höfundur

Trausti Jónsson
Trausti Jónsson
Höfundur er vešurfręšingur og įhugamašur um vešur.

Fęrsluflokkar

Mars 2024
S M Ž M F F L
          1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31            

Nżjustu myndir

  • w-blogg200324b
  • w-blogg200324a
  • Slide10
  • Slide9
  • Slide8

Heimsóknir

Flettingar

  • Ķ dag (29.3.): 6
  • Sl. sólarhring: 58
  • Sl. viku: 404
  • Frį upphafi: 2343317

Annaš

  • Innlit ķ dag: 5
  • Innlit sl. viku: 365
  • Gestir ķ dag: 4
  • IP-tölur ķ dag: 4

Uppfęrt į 3 mķn. fresti.
Skżringar

Eldri fęrslur

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband