Næstmestu hugsanlegu veðurfarsbreytingar

Í hungurdiskapistli fyrir nokkrum dögum var fjallað um mestu veðurfarsbreytingar sem hugsanlegar eru, aljöklun og óðagróðurhúsaáhrif. Þær eru til allrar hamingju nokkuð úti úr kortinu. Aðrar öfgakenndar breytingar eru nær - en teljast samt mjög ólíklegar.  

Síðustu jökulskeið núverandi ísaldahrinu eru gjarnan notuð sem einskonar sviðsmyndir á kalda kantinum - þau gengu þrátt fyrir allt yfir tiltölulega nýlega, en á hlýja kantinum er gripið í einkennilega hlýskeiðahrinu á paleósen- og eósentíma snemma á nýlífsöld. Paleósenskeiðið hófst fyrir um 66 milljón árum og stóð í um 10 milljón ár, þá tók eósen við og stóð þar til fyrir um 34 milljónum ára. 

Á þessum tíma var almennt mjög hlýtt á jörðinni - og veröld öll önnur en nú er. Þegar farið var í saumana á líklegu veðurlagi á þessum tíma kom í ljós að sérlega hlýtt hafði verið nærri mörkum paleósen og eósen, fyrir um 55 milljón árum. Mestu hlýindin stóðu ámóta lengi - eða heldur lengur en jökulskeið ísaldar - í 100 til 200 þúsund ár. 

Þetta var nefnt „paleocene-eocene thermal maximum“ skammstafað petm. Síðar hefur komið í ljós að svona skeið eru fleiri - alla vega á eósen - en ekki alveg jafnhlý. Tilhneiging hefur því verið til þess að kalla petm frekar „eocene thermal maximum 1“, etm-1, og síðan hin síðari (minni) hlýskeið í einhverri númeraröð.  

Hlýindin á etm-1 voru hreint með ólíkindum og virðast hafa skollið á á aðeins nokkur þúsund árum - í mesta lagi. - Mjög hlýtt var í heiminum fyrir, miklu hlýrra en nú er, en skeiðið er 6 til 8 stigum hlýrra en tímabilin í kring. Talað er um að sumarhiti í Norðuríshafi (sem var auðvitað rangnefni) hafi verið allt að 23 stig - en var annars ekki „nema“ um 15 stig almennt á eósen - 15 stigum hærri en nú. Munur á vetrarhita þá og nú var enn meiri norðurslóðum. 

Hin „almennu“ eósenhlýindi eru talin hafa verið tiltölulega meiri á norðurslóðum heldur en sunnar - hitamunur heimskauta- og hitabeltissvæða þar með minni en nú er. Sumir halda því fram að hamfarahlýnunin á etm-1 hafi verið miklu jafnari yfir heiminn. 

Þessar tölur eru svo háar - bæði hinn almenni eósenhiti og á etm-1 að „öfgatal“ um 6 stiga hlýnun á norðurslóðum af völdum aukinna gróðurhúsaáhrifa - og 2 stiga hlýnun í heiminum almennt - verður allt í einu að smámunum - og einhvern veginn miklu líklegri fyrir það eitt að svona nokkuð hefur í raun og veru átt sér stað. 

Meginástæða hlýindanna? Jú, aukin gróðurhúsaáhrif. - Mjög margt er þó óljóst varðandi þessi hlýindi. Ekki hefur gengið vel að herma þau í líkönum - en betur þó nú en fyrir 20 árum. 

Mikið þarf að ganga á til þess að hin almennu hlýindi eósenskeiðsins skelli á okkur - slíkt er sennilega útilokað - og mun ólíklegra heldur en skyndilegt, nýtt jökulskeið - þótt ólíklegt sé. En það eru hins vegar „aukahlýindi“ etm-1 og snerpa þeirra sem valda mönnum hugarangri, 5 til 8 stig á heimsvísu. Losun gróðurhúsalofttegunda er nú enn hraðari heldur en sú losun sem virðist hafa orðið (af náttúrulegum ástæðmu) í upphafi þessa ógurlega hlýskeiðs. 

Við munum í síðari pistli halda áfram að velta vöngum yfir mögulegum hlýindum (á sérviskulegan hátt). 

Athugasemdir

[kristinn geir steindórsson briem (IP-tala skráð) 26.5.2016 kl. 11:22]

ágæt grein. eilíf vandamál. hvernig eru þessar mælíngar gerðar. jarðfræðin er önnur. er samála trausta ef jörðin gerir ekki uppreisn myndi ég halda að veðrið yrði svipað og í kringum 17.öldin, ef ég les rétt er hnattstaðan svipuð nú og var þá(trausti leiðrettir mig ef þettað er rangt). sú öld var kanski ekki svo góð vegna eldgosa vonandi koma ekki þanig hörmungar á þessari öld  eflaust hefur maðurinn raskað enhverju. en það hafa orðið margar kollsteipur án mansins. vandin við þessar gróðurhúsakeníngarað mælíngar eru ekki til nema fyrir mjög stuttan tíma. þettað gétur þessvegna komið á aldarfresti. en öll skráníg er af hinu góða fyrir komandi kynslóðir lígt og dagbækur flota hennar hatignar englandsdrottníngar. 

ps.ef maður gæti komist í kallara páfagarðs yrði maður marks vís um veðurfar heimsins forðum tíð

[Hilmar Hafsteinsson (IP-tala skráð) 26.5.2016 kl. 20:27]

"Meginástæða hlýindanna? Jú, aukin gróðurhúsaáhrif."(!)

Er meðalhitinn að elta magn koltvísýrings í þínum bókum Trausti?

[Trausti Jónsson, 27.5.2016 kl. 02:39]

Hilmar. Ekki er eingilt samband á milli koltvísýringsmagns og „meðalhita jarðar“. Með því á ég við að sé koltvísýringsstyrkur t.d. 300 ppm þvingast hitinn ekki endilega í nákvæmlega (t.d) 14 stig í hvert sinn sem magnið fer framhjá þeirri tölu. Á sama hátt verður meðalhitinn ekki endilega 16 stig í hvert sinn sem styrkurinn fer í t.d. 500 ppm. Við vitum ekki hversu vítt hitabil getur (eða hefur) svarað til hvers ppm-gildis - og reyndar ekki heldur hvert hitalíkindaróf þess er (staðalvik og þess háttar). Kerfið er ekki einvítt - það vita vonandi flestir. En - og það er mikilvægt en - ef hægt væri að halda öllu í kerfinu óbreyttu nema koltvísýringsstyrknum (sem auðvitað er aldrei hægt - sterkt aldrei) myndi hitinn fylgja magninu á snyrtilegan hátt. - Í raunvísindum þykir langoftat við hæfi að velja einfaldar skýringar umfram flóknar - mismunandi magn koltvísýrings (og annarra gróðurhúsalofttegunda) skýrir meginþorra hitamunar á eósen og nú á mjög einfaldan átt - einfaldari heldur en allt annað - og menn hafa svo sannarlega reynt að leita flóknari skýringa. Ljóst þykir að koltvísýringsmagn hafi þá verið mun meira í lofthjúpnum en nú - nákvæmlega hversu mikið meira vitum við hins vegar ekki. Einnig er vitað að aukamagn bættist við á etm-1 skeiðinu sem pistillinn fjallaði um - einfaldasta skýringin á aukahlýindunum þá er einmitt aukastyrkur koltvísýrings (og metans). Ég trúi þessu þar til enn einfaldari - eða betur rökstuddar kenningar koma til sögunnar.

[Hilmar Hafsteinsson (IP-tala skráð) 27.5.2016 kl. 09:39]

Bestu þakkir fyrir einlægt og upphafið svar Trausti. Maður deilir auðvitað ekki við trúmenn. Hins vegar hafa nóbelsverðlaunahafar í eðlisfræði bent á að koltvísýringur fylgir hitastigi en ekki öfugt - en þeir hafa náttúrulega ekki eðlisgreind Al Gore.