Mestu hugsanlegu veðurfarsbreytingar (nei - þær standa ekki til)

Hverjar eru mestu hugsanlegar veðurfarsbreytingar? - Það er auðvitað allt hugsanlegt - en við skulum þó miða við að jörðin haldist á braut sinni, snúningur hennar haldist í skorðum, sólin taki ekki upp á því að brjálast eða að eitthvað ljótt ráðist á sólkerfið að utan. Með þessar forsendur í huga má e.t.v. svara spurningunni. 

Það er hugsanlegt að jörðin öll hyljist ís og snjó - höfin líka. Svo vill til að þetta hefur líklega gerst oftar en einu sinni í jarðsögunni. Það er orðið langt síðan - og reyndar líklegt að sólin eigi nokkurn þátt - talið er að útgeislun hennar hafi þá verið nokkrum prósentum minni en nú. - En einhvern veginn tókst að komast út úr þessari stöðu aftur. 

Á erlendum málum er þetta ástand venjulega kennt við snjóbolta - „snjóboltajörð“ - eða „snjóboltann jörð“. Þótt þetta sé óneitanlega skemmtilegt orð/hugtak vill ritstjóri hungurdiska samt nota „aljöklun“ um leiðina að ástandinu og jafnvel tala um „aljökul“ sem ástandið sjálft. - En ætli snjóboltinn vinni ekki vinsældakosningar? Líkanreikningar sýna ótvírætt að aljökullinn er stöðugt ástand - alveg á pari við núverandi veðurfar. Ef geislunarbúskapur einn og sér réði gæti aljökullinn varað „endalaust“ ef hann yrði á annað borð til - jafnvel við núverandi geislunarstyrk sólar. 

En jörðin virðist hafa lent í þessu oftar en einu sinni - og sloppið út aftur. Að vísu er deilt um ýmsa eiginleika aljökulsins og það hvort hann hafi nú verið alveg „al“. Þau mál skýrast væntanlega betur eftir því sem rannsóknum fleygir fram. Sömuleiðis eru enn nokkrar vangaveltur um það hvernig aljöklun byrjar - „nýleg“ jökulskeið voru ekki nægilega köld til að koma henni af stað aftur. - Er eitthvað til sem við gætum kallað „óðajöklun“?. 

Svo er það hin áttin á hitaásnum. - Þar er enn verri mynd. Á erlendum málum er talað um „óðagróðurhúsaáhrif“. Vatnsgufa er mjög öflug gróðurhúsalofttegund - og breyting á vatnsgufuinnihaldi lofthjúpsins með vaxandi hita er einn af mestu óvissuþáttum þegar spáð er fyrir um veðurfarsbreytingar vegna þeirra auknu gróðurhúsaáhrifa sem nú eru að eiga sér stað. 

Þar koma mörg vandamál við sögu. Eitt er að mjög mikið vantar upp á að lofthjúpurinn sé mettaður vatnsgufu (til allrar hamingju er hann það ekki). - Þrátt fyrir það rignir stöðugt - það mikið að ef uppgufun stöðvaðist (sem hún gerir vonandi ekki) myndi mestöll vatnsgufa ganga til þurrðar á rúmri viku (ef áfram rigndi af sömu ákefð). Sagt er að ef öll vatnsgufa hyrfi úr lofthjúpnum væru aðeins 8 ár í aljöklun.

Hér má því sjá jafnvægi milli uppgufunar og úrkomumyndunar. Óþægilegt er að við vitum ekki hversu viðkvæmt það er - við vitum ekki hvert nýtt jafnvægi hlýrra veðurlags er. - En komi að því að úrkomumyndun fari að dragast aftur úr uppgufun getur verið illt í efni. 

Sumir hafa af þessu áhyggjur - meiri vatnsgufa -> mun meiri gróðurhúsaáhrif -> enn meiri vatnsgufa -> enn meiri gróðurhúsaáhrif. Menn hafa leikið sér að því að reikna þetta gagnvirka ferli áfram allt til þess að heimshöfin fari að sjóða. Því er haldið fram að þetta hafi gerst á reikistjörnunni Venus í árdaga. Þar hafi verið vatn og höf (sem þó enginn veit með vissu) - en vegna nálægðar við sólu hafi Venus svo lent í óðagróðurhúsaáhrifum, höfin hafi soðið - vatn komist í „heiðhvolf“ hennar, jónast þar og vetnið lekið burt. Um þetta er þó deilt, en nær ekkert vatn virðist þar nú að finna - og yfirborðshiti er um 500 stig - eina „regnið“ er brennisteinssýra. 

Þetta er ljót mynd - og ekki líkleg á jörðinni - fyrr en í mjög fjarlægri framtíð aukins sólarstyrks. Meginástæða þess að flestir eru fremur rólegir yfir þessu er sú að jörðin hefur sloppið við þetta hingað til (það má alveg fullyrða - því engin leið er út aftur þegar það loksins gerist - öfugt við aljöklunina). Jarðsagan geymir heimildir um mun hlýrra veðurfar en nú er - og hlýrra heldur en líklegast er að þeir gróðurhúsatímar sem framundan eru muni leiða okkur í. Þær hlýju stundir dugðu ekki til að kveikja á óðaferlinu. 

En ef við nú sleppum þeim félögum Al og Óða? Hverjar eru mestar hugsanlegar veðurfarsbreytingar þar sem þeir koma ekki við sögu? Eðlilegar hliðarspurningar eru þá: Hversu hratt geta slíkar breytingar orðið? Hversu miklar breytingar gætum við séð á líftíma okkar sem einstaklingar? Hvað með íslenskt veðurfar? 

Taka verður eftir því að hér er talað um „mestar og hraðastar hugsanlegar breytingar“ - en ekki „líklegustu breytingar“. Á þessu tvennu er mikill munur. Mestu hugsanlegu breytingar eru miklu meiri en líklegar breytingar. - Ekki rugla með það. 

Er rétt að ræða þetta frekar á þessum vettvangi? - Eins og venjulega er spurning um þrek og tíma ritstjórans - og ljóst að umfjöllun yrði býsna brota- eða jafnvel fjarstæðukennd. - Við sjáum til. 

Athugasemdir

[Hrólfur Þ Hraundal, 23.5.2016 kl. 10:25]

Vertu sæll Trausti Jónsson nú á síðustu vordögum og væntanlega með  framhaldi á þeirri sælu, en það rignir hæversklega hér á norðan verðu Snæfellsnesi.

Takk fyrir mál sem ævinlega er skemmtilegt, jafnvel þó að það varði mögulegar hörmungar sem koma ekki þó ekki fyrr en þær koma og því hlæjum við allt þar til og líklega lengur.   

[kristinn geir steindórsson briem (IP-tala skráð) 23.5.2016 kl. 13:21]

nú er ílt í efni. förum úr gróðurhúsi í lopabeisur. menn tala um aljöklun en hefur hann verið um alla jörðina á sama tíma eða gjétur verið að jörðin hafi verið að velta sér mörgum sinnum nú eru segulstreingir um alla jarðir svo senilega hefur segulnorður ekki altaf verið þar sem hún er nú um stundir. þanig að líf hefur hugsanlega verið á jaðri íshellunar. eins hefur visindamönum fundið líf í snjónum á hverju lifa þeir veit ég ekki lífið er skrítinn skepna. sé það rétt að uranfjall hafi sprungið í fyrdini í s, ameríku mindi það hafahaft töluverð áhrif á nærumhverfið miða við þær kjarnorkutilraunir sem hafa verið gerðar virðast áhrifin vera takmöruð. en gætu skýrt risaeðlurnar.  

[Emil Hannes Valgeirsson, 23.5.2016 kl. 17:30]

Allar vangaveltur um breytingar eða mögulegar katastrófur eru vel þegnar.

[Valdimar Samúelsson, 23.5.2016 kl. 17:50]

Þetta verður flott fyrir Ísland Byggingareglugerðin fellur um sig og við bræðum ís og búum til kastala sem við rafvæðum höldum áfram með gróðurhúsin veiðum fisk með kafbátum. Kannski verðum við þrælar Íslams í landi okkar hver veit.