Hitafar yfir Keflavíkurflugvelli síðustu sex áratugi - 1. áfangi

Eins og oft áður hallast texti dagsins í átt til veðurnörda - óvíst um almennan áhuga. Ætlunin er í nokkrum pistlum að fjalla um hitafar í háloftaathugunum yfir Keflavíkurflugvelli síðan um 1950. Kemur þá ýmislegt í ljós. Því er ekki að neita að ritstjórinn er ekki alveg rólegur yfir samfellu gagnaraðanna og trúlegt er að hún þarfnist heldur meiri yfirlegu en ráðið verður við á þessum vettvangi.

En leggjum samt á djúpið. Myndir dagsins sýna hita á stöðinni sjálfri og hita í 850 hPa-fletinum. Sá flötur er oftast í 1300 til 1400 metra hæð yfir sjávarmáli. Samband hans við jörð er oftast nokkuð gott og samræmis að vænta í hitafari - enda kemur í ljós að svo er.

Myndin sýnir meðalhita mánaðanna desember til febrúar (alþjóðavetrarins) á Keflavíkurflugvelli frá ári til árs 1953 til 2014 (dauf grá lína), tíu ára meðaltal sömu gagna (breið svört lina). Græn strikalína sýnir hita í 850 hPa-fletinum sömu ár (byrjar reyndar 1952) og breiða græna línan 10-ára keðjumeðaltal hans. 

Lóðrétti kvarðinn til vinstri sýnir meðalhita á stöðinni, en sá til hægri meðalhita í 850 hPa. Um 6,8 stigum munar á flötunum tveimur.  

Við sjáum strax að hiti í 850 hPa og við jörð fylgist vel að. Kaldir vetur í 850 hPa eru líka kaldir niðri á stöðinni. Þetta er líka nokkuð kunnuglegur ferill - frekar hlýtt um 1960 - síðan kólnandi veðurfar - kaldast um 1980 en síðan hlýnandi - og sérstaklega á nýju öldinni. Þetta góða samræmi eykur á traust okkar á háloftamælingunum.

Síðan er það sumarið. Þá er samband jarðar við 850 hPa-flötinn ekki alveg eins gott og að vetrarlagi. 

Þrátt fyrir allt er samræmi gott á milli flatanna. Köld ár fylgjast að. Meðalhitamunur er aðeins meiri en að vetrum eða 7,8 stig. 

Það sem mesta athygli vekur er að munurinn er nokkuð breytilegur eftir tímabilum. Hann helst ámóta mikill frá upphafi og fram undir 1980 - minnkar síðan og vex loks aftur eftir aldamót. Hitamunurinn á nýju öldinni er samt ámóta mikill og hann var mestur um og upp úr 1960 (sýnist meiri en hann er). En hér verður að játa að samfeldni mælinganna á Keflavíkurflugvelli sjálfum hefur ekki verið negld - né samfeldni háloftaathugana. Það er t.d. hugsanlegt að ósamfella hafi orðið þegar stöðin var flutt fyrir nokkrum árum. Hlýnun er mikil bæði uppi og niðri en, að sjá, meiri niðri. 

Hér má líka benda á smáatriði eins og sumarið 1984. Þá er að tiltölu mun hlýrra uppi í 850 hPa heldur en við jörð - völlurinn var allt sumarið í svölu sjávarlofti - en ekki 850 hPa-flöturinn. Sumarið áður (1983) voru bæði hiti á vellinum og uppi nánast í botni.  

En framhald síðar - ofar í lofti.