Norðvestan- og vestanumhleypingar

Vikan virðist ætla að fara í að koma tveimur lægðum austur yfir Grænland. Í sjálfu sér fer veðrakerfið létt með það - en hvernig sýndarveruleika tölvuspánna gengur að herma það - áður en lofthjúpurinn sjálfur leggur niður spilin er annað mál.

En ætli við trúum samt ekki spánum varðandi fyrri lægðina - þá sem á að fara hjá Íslandi á þriðjudaginn. En lítum áður á þykktarkort morgundagsins (mánudags 17. nóvember).

 

Jafnþykktarlínur eru heildregnar en hiti í 850 hPa er sýndur með litum. Það er 5040 metra jafnþykktarlínan sem umlykur landið norðaustanvert sem þýðir að loftið er meir en 10 stigum kaldara en að meðallagi í nóvember. Frostið er meira en -16 stig í 850 hPa-fletinum - en trúlega meira við jörð.

En háloftakuldinn fer fljótt hjá. Við sjáum aðeins í hlýja loftið við Suður-Grænland. Að vísu er guli bletturinn sem við sjáum hálfgert plat, þetta loft hefur hlýnað í niðurstreymi austan jökuls í mikilli norðvestanátt. Blettir sem þessir slitna ekki alltaf frá uppruna sínum. Hlýrra loft er rétt sunnan við kortið og kemur inn á það síðdegis á mánudag.

Næsta kort sýnir mun stærra svæði. Hér eru jafnhæðarlínur 500 hPa-flatarins heildregnar en þykktin er sýnd í lit.

Rauða örin bendir á Ísland. Við sjáum að jafnhæðarlínurnar eru gríðarþéttar við landið vestanvert. Þetta er lægðardrag sem nýkomið er yfir Grænland og er á hraðri leið til suðausturs. Lægð er við sjávarmál norðan við land. Kortið gildir á hádegi á þriðjudag. (19.11.) Mörkin á milli grænu og bláu litanna er við 5280 metra. Landið er nær allt í bláa litnum - en þetta er þó mun meiri þykkt heldur en var á mánudagskortinu. En sé farið í saumana á smáatriðum kemur í ljós að kalda loftið er hér aftur komið í framsókn. Svo er næsta lægðardrag í undirbúningi vestan Grænlands.

Þetta kort er fengið úr hálfrargráðugögnum evrópureiknimiðstöðvarinnar. Sú landfræðilega upplausn er heppileg til að sýna aðalatriði máls. En líkanið er nákvæmara - reiknar á áttundahluta úr landfræðigráðu. Á næsta korti má sjá norðvestanstrenginn í þeirri upplausn - í sömu hæð, 500 hPa.

Ísland er á miðri mynd. Hér sýna litafletir hita í 500 hPa og vindur og vindhraði er sýndur með hefðbundnum vindörvum. Vel sést hversu mikill strengurinn er, 60 til 65 m/s þar sem mest er (tvö flögg og þrjú strik). Sömuleiðis sést vel hversu óskaplega þéttar jafnhitalínurnar eru - enda eins gott því hita (eða þykktarbratti) fer langt með að vega upp á móti jafnhæðarlínunum og vindur er mun minni við jörð.

Við sjáum samt að smábylgjur eru á jafnhæðarlínunum. Það eru fjöll Íslands og Grænlands sem trufla vindinn - rétt að gefa fjallabylgjum og tilheyrandi vindum auga - sérstaklega á svæðinu frá Eyjafjöllum austur á Firði síðdegis á þriðjudag og á þriðjudagskvöld.

Svo er annað - fallvindar við Austur-Grænland. Við skulum líta á eitt kort til viðbótar. Það sýnir vind líkansins í 100 metra hæð og gildir kl. 9 á þriðjudagsmorgni - þremur klukkustundum á undan kortunum hér að ofan. Ástæðan fyrir tímavalinu sést á kortinu.

 

Milli Vestfjarða og Grænlands er svæði þar sem vindur er meiri en 24 m/s - og þar blæs vindur úr norðvestri - þvert á Grænlandssund. Vindhraði af þessu tagi er auðvitað hvergi algengari heldur en á þessum slóðum en það er áttin sem er óvenjuleg. Strengurinn virðist eiga uppruna sinn á mjóu svæði við Grænlandsströnd.

Við austanverða jökulbrúnina er langt svæði þar sem vindur er mikill. Þessi mikli vindur nær hins vegar hvergi niður að sjávarmáli nema á mjög afmörkuðu svæði. Hungurdiskar hafa fjallað áður um fallvinda á Austur-Grænlandi og verður það ekki endurtekið hér. Líkanið segir þennan ákveðna streng ekki ná til Vestfjarða og við trúum því í bili. - Hann er mun veigaminni á hádegiskortinu og þess vegna var þetta valið.

En að lokum hvetjum við þá sem eiga eitthvað undir veðri og vindum að fylgjast vel með spám Veðurstofunnar næstu daga. Það er möguleiki á hvössum vindum, frostrigningu eða annarri óáran á stöku stað á landinu. En hungurdiskar spá engu.