Hefur ekki umturnast

Af umræðum um veðurfar má stundum skilja að veðurfar hafi á einhvern hátt umturnast að undanförnu. Jú, hiti hefur farið hækkandi bæði á heimsvísu og hér á landi og er það - hvað heiminn varðar - áhyggjuefni sem síst skal dregið úr vegna þeirra varasömu afleiðinga sem slík hækkun hefur til lengri tíma litið. 

Þótt nýliðinn vetur hafi verið sérlega hlýr hér á landi sló hann þó ekki met - og að auki eru hitavikin að mestu leyti skýranleg. Um þann skýranleika hefur verið fjallað nokkuð ítarlega hér á hungurdiskum áður og verður ekki endurtekið nú. Sömuleiðis hefur líka verið fjallað um þátt hnattrænnar hlýnunar í hlýindum undanfarinna ára hér á landi. 

Á síðasta ári var hér á hungurdiskum nokkrum sinnum fjallað um að vestanátt háloftanna hefur verið í linara lagi að sumarlagi nú um nokkurt skeið - gæti verið áhyggjuefni, en jafnlíklegt samt að ástandið sé tilviljanakennt og að sumarvestanáttin muni ná sér aftur á strik.

Að vetrarlagi ber minna á eftirgjöf vestanáttarinnar - mjög lítið reyndar.

Vestanþáttur að vetrarlagi

Lárétti ásinn sýnir ár háloftamælitímabilsins (frá 1949) en sá lóðrétti styrk vestanáttarinnar yfir Íslandi. Einingin er torkennileg - en með því að deila með 5 nálgumst við meðalvigurvind í m/s. Vestanáttin var sérlega slök veturna 2013 og 2014 - og einnig slök 2016, en í ríflegu meðallagi nú í vetur. Sé línuleg leitni reiknuð virðist heldur hafa dregið úr vestanáttinni á tímabilinu - en breytileikinn er svo mikill frá ári til árs að fráleitt er að tala um að eitthvað hafi umturnast - eða að merki séu um slíkt. 

Sunnanþáttur að vetrarlagi

Næsta mynd sýnir sunnanvigurinn. Hér breytum við í m/s með því að deila með fjórum (það er alveg óþarft að gera það). Aðeins virðist hafa bæst í sunnanáttina - en alls ekkert marktækt. Veturnir 1979 og 2010 skera sig úr með sunnanáttaleysi - sá fyrri sérlega kaldur, en sá síðari sérlega hlýr. Skýringar á þessu hafa birst á hungurdiskum (oftar en einu sinni). - Sunnanáttarbrestur vetranna 1965 til 1970 vekur athygli - þetta eru hafísárin svonefndu. 

Mikil sunnanátt var ríkjandi lengst af í vetur - dró þó svo úr í mars að ekki varð um met að ræða. Hér er engin umturnun á ferð - varla þróun heldur. Það eru hins vegar töluverðar áratugasveiflur auk breytileika frá ári til árs. 

Hæð 500 hPa-flatarins að vetarlagi

Þriðji háloftaþátturinn sem við lítum á er hæð 500 hPa-flatarins, hún var í rétt rúmu meðallagi í vetur. Áratugasveiflur eru hér nokkuð áberandi - og flöturinn hefur fallið lítillega á tímabilinu í heild - en marktækni þeirrar leitni er engin. Með aukinni hnattrænni hlýnun ætti hæð 500 hPa-flatarins að aukast lítillega, en það hefur ekki gerst hér á landi - alla vega ekki enn.

Þykkt að vetrarlagi

Þykktin mælir hita í neðri hluta veðrahvolfs. Veturinn í vetur (2016 til 2017) var sá næsthlýjasti á öllu tímabilinu - aðeins var hlýrra 1963 til 1964. Í aðalatriðum fylgjast hiti á landinu og þykktin vel að (sjá fyrri pistla á hungurdiskum þar um) - en samt eru athyglisverðar undantekningar. Leitni þykktarinnar er aðeins minni en leitni hitans á sama tíma - enda kemur vel fram í háloftaathugunum frá Keflavíkurflugvelli að hlýnun undanfarinna áratuga er því meiri eftir því sem neðar dregur. (Sjá þar um í gömlum hungurdiskapistli). 

Þykktin er meðaltal hita alveg upp í 500 hPa - minna hefur hlýnað þar uppi heldur en neðst og meðalhlýnun á bilinu niður í 1000 hPa því minni en neðst. 

Breytingar á þykkt frá vetri til vetrar eru að miklu leyti skýranlegar með ríkjandi vindáttum og hæð 500 hPa-flatarins. Því hærri sem 500 hPa-flöturinn er því meiri er þykktin - því meiri sem sunnanáttin er því meiri en þykktin. Vestanáttin slær svo lítillega á - mikil vestanátt lækkar þykktina heldur. 

Þykkt yfir Íslandi - áætluð eftir hringrásarþáttum

Þetta sést vel á myndinni hér að ofan. Reiknað er samband þessara þriggja hringrásarþátta við þykktina (giskað á hana) - síðan er borið saman við rétta útkomu. Fylgnistuðull er 0,85 - þykktarbreytingar skýrast að mestu af hringrásarbreytileika. Leifin (munur á raunveruleika og giski) hefur þó farið vaxandi á síðari árum - (að meðaltali) - trúlega vegna hinnar áðurnefndu mishlýnunar neðri og efri laga veðrahvolfsins. 

En - þótt við reynum hvað við getum og þótt við vitum af hlýnandi veðri sjást engin merki um að veðurlag hér á landi hafi að einhverju leyti umturnast á undanförnum árum. Þegar það gerist (ritstjórinn útilokar auðvitað ekkert slíkt í framtíðinni) - mun það koma fram á línuritum sem þessum. Líklegast er þó að það taki þá nokkur ár að verða augljóst að breytingar hafi átt sér stað. 


Bloggfærslur 2. apríl 2017

Um bloggið

Hungurdiskar

Höfundur

Trausti Jónsson
Trausti Jónsson
Höfundur er veðurfræðingur og áhugamaður um veður.

Færsluflokkar

Mars 2024
S M Þ M F F L
          1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31            

Nýjustu myndir

  • w-blogg120324a
  • w-blogg080324a
  • w-blogg010324c
  • w-blogg010324b
  • w-blogg010324a

Heimsóknir

Flettingar

  • Í dag (19.3.): 27
  • Sl. sólarhring: 84
  • Sl. viku: 995
  • Frá upphafi: 2341369

Annað

  • Innlit í dag: 19
  • Innlit sl. viku: 906
  • Gestir í dag: 19
  • IP-tölur í dag: 18

Uppfært á 3 mín. fresti.
Skýringar

Eldri færslur

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikið á Javascript til að hefja innskráningu.

Hafðu samband