Sýndarlægð (?) fer hratt yfir landið

Ef til vill vafasamt orð „sýndarlægð“, en eitthvað verður að nota yfir eitthvað sem lítur út eins og lægðasveipur - er það ekki (?) - en er það samt. Modis-mynd frá því um kl.14 í dag (fimmtudag 20. október) sýnir sveipinn vel.

Hér er sýndarlægðin yfir Norðausturlandi, en kom upp að landinu milli kl. 10 og 11 í morgun, og var komin norður af skömmu eftir að myndin var tekin. Lesendur eru hvattir til að stækka myndina. Suðsuðvestanátt var ríkjandi í öllum hæðum (suðlægari þó við jörð vegna núnings) og bjó hún til bylgjuskýin sem eru greinileg alls staðar í við fjöll og í „skjóli“ þeirra. Þessi lægri ský vita ekkert af sveipnum fyrir ofan. Háskýin eru mest yfir Vatnajökli og mynda gríðarmikinn skugga langt norður á Ódáðahraun. 

Sveipir sem þessir sjást margir hverjir næsta vel á vatnsgufumyndum - og þessi sérlega vel.

Vatnsgufumynd þessi er tekin kl.9 í morgun þegar sveipurinn var rétt sunnan við land. Hann kemur fram sem svartur blettur - þar þrengir mjög þurrt loft sér niður úr heiðhvolfi. Yfir landinu, norðan jökla, er mikið straumstökk sem sést sem skörp hvít brún - (svart) niðurstreymi er sunnan stökksins, en í því rís loft að neðan (rakt) upp í samfelldum vegg allt upp undir veðrahvörf - og kembir svo norður af í enn meiri vindi. 

Þegar sveipurinn kom inn yfir landið hreinsaði hann stökkstrókinn alveg burt. Á meðan þessi atburðarás átti sér stað urðu miklar sveiflur í loftþrýstingi á hálendisstöðvunum norðan jökla - en sýndarlægðarinnar varð lítt sem ekki vart. 

Kemur nú að því sem illa sést - en sést samt ef vitað er að hverju er verið að leita. 

Horfum aðeins á þetta kort. Það sýnir hæð 300 hPa-flatarins á hádegi í dag - landið er á miðri mynd. Einnig má sjá vind (hefðbundnar vindörvar) og hita (litir). Örin bendir á miðju sýndarlægðarinnar. Þar um kring er vindur mun minni en austan og vestan við - ekki nema um 15 m/s. Vindátt er svipuð yfir landinu öllu. Við vitum (af myndunum) að hraði sveipsins var um 20 m/s (70 km/klst). Ef við nú drögum hreyfihraða hans (og stefnu) frá öllum vindörvum í kringum landið kemur í ljós að frá sveipnum séð er norðanátt vestan hans - en sunnanátt austan við. Sveipurinn heldur að hann sé raunveruleg lægð og sýnir sig sem slíka. 

Þessi sýndarlægð var háloftafyrirbrigði fyrst og fremst - en ámóta „lægðir“ geta sýnt sig í öllum flötum - og hungurdiskar hafa nokkrum sinnum sýnt kort og/eða myndir af þeim. Það er t.d. furðualgengt að svona „lægðir“ komi að landinu úr norðaustri - norðaustanátt allt um kring - en afhjúpi hringrás sína sé hreyfistefna og hraði dregin frá. 

Hvað á að kalla lægð sem hefur enga þrýstimiðju - en samt eðlilega lægðarhringrás? Ritstjórinn kýs hér orðið sem notað hefur verið, „sýndarlægð“ - þó nokkuð tilgerðarlegt sé.